hc8meifmdc|2010A6132836|Articlebsfe|tblEssay|text_Essay|0xfbff4bc202000000a31c000001000400

خلاصه 

سابقه و هدف: یکی از علل خونریزی‌های نامنظم در سنین باروری سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌باشد که درمانهای متعددی برای آن پیشنهاد شده است. در این مطالعه اثر تنظیم سیکل قاعدگی در این بیماران که تحت درمان با متفورمین بودند مورد بررسی قرار گرفته است. 

مواد و روش‌ها: این مطالعه به روش تحلیلی و از نوع کارآزمایی بالینی در مراجعه‌کنندگان به کلینیک زایشگاه بهمن انجام شده است. در این بررسی 120 بیمار مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک از فروردین 80 تا شهریور 81 تحت درمان با 1500 میلی‌گرم متفورمین روزانه قرار دادیم و وضعیت قاعدگی آنها را بررسی نمودیم. 

یافته‌ها: بعد از دو ماه درمان 3/13% و بعد از شش ماه 7/66% بیماران قاعدگی منظم پیدا کردند. که متغیر سن تأثیری نداشت ولی BMI مؤثر بود. میانگین BMI در افرادی که قاعدگی منظم پیدا کردند بیشتر بود، ضمناً عوارض دارو نیز بررسی شد که حالت تهوع 7/16%، بی اشتهایی 7/16% و اسهال 3/13% گزارش شد. 

نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد که متفورمین ‌بتواند باعث منظم شدن قاعدگی در بسیاری از بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک گردد. 

واژه‌های کلیدی: سیکل قاعدگی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، متفورمین

مقدمه 

عدم تخمک‌گذاری مشکل بسیار شایعی است که با تظاهرات بالینی گوناگون از جمله آمنوره، قاعدگی نامنظم و هیرسوتیسم1 همراه است. نتایج جدی عدم تخمک‌گذاری مزمن ناباروری، افزایش خطر سرطان آندومتر و احتمال سرطان پستان می باشد. درک تازه‌ای در مورد نقش هیپرانسولینمیا2 در این بیماری و نیز در مورد اثر بالینی هیپرانسولینمیا و هیپرآندروژنیسم3 در ایجاد خطر بیماری قلبی – عروقی و دیابت شیرین بوجود آمده است [12].

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)  4 که اولین بار در سال 1935 توسط اشتین و لوتیال توصیف شد با چهار علامت اولیگومنوره5 و آمنوره، ناباروری، هیرسوتیسم و چاقی مشخص می شود. بر اساس یک تعریف جدید معیارهای تشخیصی شامل هیپرآندروژنیسم و عدم تخمک‌گذاری مزمن می‌باشد [19].

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک شایع‌ترین اختلال آندوکرین در سنین باروری است و شایع‌ترین علت نازائی ناشی از عدم تخمک‌گذاری و 73% علل هیرسوتیسم را تشکیل می‌دهد [9]. اتیولوژی POCS هنوز ناشناخته است. مشکل تخمدان پلی‌کیستیک افزایش ترشح آندروژن از تظاهرات ثابت این سندرم است. به‌نظر می‌رسد فولیکولوژنزیس و استروئیدوژنزیس غیرطبیعی از علل اصلی بروز بیماری باشد. هیپرانسولینمیا و مقاومت به انسولین از بارزترین تظاهرات بیماران دارای PCOS می‌باشد [9]. علل ژنتیک در بروز PCOS نقش به سزایی دارد و احتمالاً بصورت صفت اتوزومال غالب به ارث می‌رسد. ولی مطالعات اخیر نشان می‌دهد که بیش از یک ژن در اتیولوژی PCOS دخالت دارد [16].

علایم چاقی، هیپرآندروژنیسم (آکنه، هیرسوتیسم و آلوپسی)، اختلال سیکل قاعدگی به ترتیب 4/38% ، 3/70% و 2/66% در بیماران دیده می‌شود.

تشخیص بیماری با وجود یافته‌های سونوگرافی دال بر تخمدان پلی‌کیستیک و یک یا تعدادی از علایم کلینیکی بیماری می‌باشد و یا اختلالات آندوکرین به صورت افزایش غلظت سرمی LH و تستوسترون وجود داشته باشد [2].

در این سندرم منشأ اصلی تولید آندروژن، تخمدان پلی‌کیستیک است. مقاومت به انسولین در فیزیوپاتولوژی POCS مهم است. انسولین باعث ترشح آندروژن از تخمدان می‌شود. در سالهای اخیر سندرم آکانتوزیس نیگرکانس6

(HAIR-AN) در بیماران PCO شرح داده شده است. این سندرم در 3%-1% زنان با هیپرآندروژنمی بیان شده و در زنان چاق POCS شایع‌تر است. زنان PCOS در مقایسه با گروه کنترل و هم‌ وزن دچار هیپرآنسولینمیای بیشتر هستند 

[8،11]. مهار انسولین باعث کاهش تولید آندروژن تخمدان می‌شود در حالی‌که مهار آندروژن تغییری در سطح انسولین خون ایجاد نمی‌کند [11،4،1]. مقاومت به انسولین بیشتر در بیماران PCO با قاعدگی نامنظم دیده می‌شود در صورتیکه در بیماران PCO با قاعدگی منظم کمتر دیده می‌شود 

[10]. در یک مطالعه میزان شیوع دیابت نوع II در زنان PCOS 45% -39% گزارش شده است [5].

 درمان‌های متعددی تاکنون برای این سندرم پیشنهاد شده که باعث مهار آندروژن‌های تخمدان می‌شود مانند پروژسترون، آگونیست‌های GnRH و قرصهای ضدبارداری محدود. ولی امروزه معتقدند که با کاهش انسولین مخصوصاً در بیماران چاق می‌توان آندروژن‌های تخمدان را کاهش داد و باعث بهبودی علایم بیماری و عوارض دراز مدت مثل نازایی و افزایش کانسر آندومتر رحم شد. در ضمن با کاهش انسولین بیماری دیابت و قلبی عروقی نیز کاهش می‌یابد یکی از این داروها که بیشتر استفاده می‌شود متفورمین است. 

متفورمین یک بی‌گوآنید می‌باشد که اثر آن به صورت کاهش گلوکونئوژنس و بهبودی حساسیت به انسولین می‌باشد [5]. این دارو به شکل قرص‌های 500میلی‌گرم، به میزان 1500 میلی‌گرم روزانه استفاده می‌شود. متفورمین به خوبی تحمل می‌شود و در بیمارانی‌که قند طبیعی دارند دچار هیپوگلیسمی نمی‌شوند. عوارض آن شامل تهوع، اسهال، مزه فلزی در دهان و کاهش وزن گزارش شده است. اسیدوز‌لاکنیک به عنوان عارضه خطرناک، نادر بود. و بیشتر در بیمارانی‌که نارسایی کلیه و نارسایی احتقانی قلب و سپسیس دارند دیده می‌شود [12].

با توجه به عوارض درازمدت هیپرانسولینمیا در بیماران PCO بر آن شدیم تا بیماران PCO با قاعدگی نامنظم تحت درمان با این دارو بررسی نمائیم. زیرا این دارو در مقایسه با درمانهای قبلی عوارض کمتری دارد و علاوه بر درمان علایم PCO از عوارض هیپرانسولینمیا نیز جلوگیری می‌کند.