hc8meifmdc|2010A6132836|Articlebsfe|tblEssay|text_Essay|0xfbff20c202000000a31c000001000300

خلاصه

سابقه و هدف: نیتریک اکساید مولکولی است که در بسیاری از فرایندهای بیولوژیک بدن نقش دارد. عوامل مختلفی در تنظیم تولید نیتریک اکساید دخالت داشته و به نظر می‌رسد هورمون‌های جنسی استروئیدی هم اثر تنظیمی بر تولید آن داشته باشند، این مطالعه به منظور تعیین اثر هورمون های پروژسترون و استروژن بر میزان تولید نیتریک اکساید در موش‌های صحرایی فاقد تخمدان انجام گردید.

مواد و روش‌ها: تعداد 120 سر موش صحرایی ماده بصورت دو طرفه اوارکتومی شده و 14 روز پس از عمل جراحی ، به سه گروه تقسیم شدند: گروه پروژسترون که هورمون پروژسترون را به میزان 25 میلی‌گرم بر کیلوگرم بصورت زیر جلدی دریافت کردند، گروه استروژن که داروی استرادیول بنزوات را به میزان 10 میکروگرم بر کیلوگرم بصورت زیر جلدی دریافت نمودند و گروه پروژسترون-استروژن که هر دو هورمون با مقادیر فوق به آنها تزریق گردید،علاوه بر این هورمون‌ها در هر گروه از پیش ساز نیتریک اکساید (ال-آرژینین) به میزان 100 میلی‌گرم برکیلوگرم بصورت داخل صفاقی، هم‌چنین مهارکننده رقابتی آنزیم مولد نیتریک اکساید (ال-نیم) با دوز 60 میلی‌گرم برکیلوگرم بصورت داخل صفاقی و حلال داروها (گروه کنترل) استفاده شد. 6 ساعت پس از تیمار حیوانات، از آنها خون گیری به عمل آمد و سپس نیتریت - نیترات (از متابولیت‌های پایدار نیتریک اکساید) سرم نمونه ها با روش شیمیایی گریس مورد اندازه گیری قرار گرفت.

یافته ها: نتایج نشان داد که تجویز پروژسترون سطح نیتریت - نیترات سرم را کاهش داد که این اثر توسط ال -آرژینین معکوس گردید. بر عکس، استرادیول موجب افزایش سطح نیتریت- نیترات سرم شد که ال- نیم این اثر را مهار کرد. تجویز توأم این دو هورمون تغییر مهمی را در میزان نیتریت - نیترات سرم ایجاد نکرد.

نتیجه‌گیری: یافته‌های فوق نشان می‌دهد که هورمون‌های جنسی زنانه در تنظیم تولید نیتریک اکساید نقش داشته و ممکن است برخی از اثرات این هورمون‌ها در بافت‌های هدف از طریق سیستم نیتریک اکساید وساطت شود. 

کلیدواژه ها: هورمونهای استروئیدی جنسی زنانه، نیتریک اکساید، نیتریت- نیترات

مقدمه

استروژن و پروژسترون از استروئیدهای تخمدانی مهم در جنس ماده بشمار می‌روند. که طی روندهای متابولیک از کلسترول سنتز می‌شوند. این هورمون‌ها دارای آثار وسیعی در دستگاه‌های مختلف بدن بویژه تولید مثل هستند و اعمال آنها از طریق اتصال به گیرنده های داخل سلولی ویژه صورت می‌گیرد. تا دهه اخیر تصور دانشمندان بر این بود که بروز اثر این هورمون‌ها فقط از طریق اتصال به این گیرنده‌ها و تغییر میزان کپیه‌برداری از DNA در هسته و در نهایت سنتز پروتیین‌ها صورت می‌گیرد، ولی یافته‌های جدید نشان می‌دهد این هورمون‌ها گیرنده‌های غیرژنومی و شاید غشایی هم دارند که بیشترآثار سریع آنها را وساطت می‌نمایند [4]. هر چند که مکانیسم اثر دقیق همه هورمون‌های استروئیدی بدرستی شناخته نشده است، ولی شواهدی در دست است که یکی از راههای بروز اثر این هورمون‌ها در بافت‌های هدف، تنظیم فعالیت سیستم نیتریک اکساید است [6،12،17] نیتریک اکساید (NO) مولکول گازی شکلی است که به عنوان یک مدیاتور بزرگ اندوژن، در بسیاری از واکنش‌های فیزیولوژیک و پاتولوژیک بدن نقش دارد [9]. این ماده از تبدیل اسید آمینه ال-آرژینین به ال- سیترولین طی واکنشی که توسط آنزیم نیتریک اکساید سنتاز (NOS) کاتالیز می‌شود، تولید می‌گردد. تاکنون سه ایزوفرم این آنزیم به نام‌های عصبی، اندوتلیالی و القائی(nNOS|eNOS|iNOS) شناسایی شده است [11]. محدوده فعالیت آنزیم نیتریک اکساید سنتاز وسیع بوده و عوامل متعددی از جمله برخی هورمونها می توانند در تنظیم فعالیت آن و در نتیجه بر میزان تولید نیتریک اکساید نقش داشته باشند [12،17]. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که میزان پایه نیتریک اکساید در دو جنس، از هم متفاوت بوده که این پدیده به نوع هورمون‌های استروئیدی جنسی بستگی دارد. برای مثال شیوع بیماری‌های عروقی در جنس مؤنث در سنین باروری از جنس مذکر کمتر است که احتمالاً به علت افزایش تولید نیتریک اکساید ناشی از افزایش سطح استروژن می‌باشد [13]. مضافاً اینکه میزان تولید نیتریک اکساید در طول دوره جنسی موش‌ها تغییر یافته و در دوران بارداری میزان متابولیت‌های اکسید شده نیتریک اکساید افزایش می‌یابد [11]. NO یک رادیکال آزاد ناپایدار است و ابتدا بسرعت به نیتریت و سپس ظرف یکساعت| حدود 95 درصد آن به نیترات تبدیل می شود. نیتریت و نیترات از محصولات پایدار اکسیداسیون NO هستند. و از شاخص‌های معتبر شیمیایی اندازه‌گیری مقدار تولید نیتریک اکساید و فعالیت آنزیم NOS محسوب می‌شود[12،17]. از آنجایی که معمولاً در طب بالینی استروژن و پروژسترون به ‌طور توأم تجویز و در سال‌های اخیر به عنوان درمان جایگزین پس از یائسگی مصرف آنها توصیه شده است و از سوی دیگر هنوز بدرستی اثر تداخلی هورمون‌های استروژن و پروژسترون بر سیستم مدولاتوری نیتریک اکساید شناخته نشده است، هدف این مطالعه بررسی اثر مجزا و توأم این دو هورمون بر میزان تولید نیتریک اکساید از طریق اندازه‌گیری غلظت نیتریت - نیترات سرم می‌باشد.