hc8meifmdc|2010A6132836|Articlebsfe|tblEssay|text_Essay|0xfbff05c2020000009e1a000001000100

خلاصه 

سابقه وهدف: شکم حاد یکی از موارد شایع مراجعه بیماران به اورژانس‌ها در تمام دنیا می‌باشد و یکی ازعلل مهم مرگ ومیر و ناتوانی را در جوامع امروزی تشکیل می‌دهد. علل شکم حاد در هر منطقه متفاوت است و دانستن این مورد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که از انجام عمل‌های جراحی غیر ضروری و عوارض ناخواسته ناشی از عمل جراحی جلوگیری گردد.

موادوروش‌ها: در این مطالعه مقطعی تعداد 897 نفر (491 زن و406 مرد) از بیمارانی که به دلیل درد حاد شکم به اورژانس بیمارستان مراجعه و بستری شده بودند مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونه‌گیری بصورت سرشماری در سال 1379 (به مدت پنج ماه) انجام و کلیه بیماران تا تشخیص نهایی پیگیری شدند. بیمارانی که مشکوک بوده و در بخش تحت نظرقرار داشتند مورد معاینه مکرر قرار می‌گرفتند. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون مجذور کای انجام شد.

یافته‌ها: در این مطالعه 406 نفراز بیماران (45درصد) مرد و 491 نفر (55درصد) زن بودند و بیشترین گروه سنی مراجعه‌کننده در گروه سنی 20-10سال بودند. مهم ترین علایم بالینی به ترتیب شامل درد شکم، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ بود. شایع‌ترین علت درد شکمی در مردها درد غیر اختصاصی شکم (39 درصد)، آپاندیسیت (32 درصد)، رنال‌کولیک (11 درصد) و در زن ها درد غیر اختصاصی شکم(46 درصد)، آپاندیسیت (30 درصد) وکیست تخمدان (13 درصد) بود. 391 نفر(5/43 درصد) از بیماران به عمل جراحی نیاز پیدا کردند و بقیه بدون نیاز به عمل جراحی بهبود یافتند.

نتیجه‌گیری: درد غیر اختصاصی شکم شایع ترین علت مراجعه افراد به علت درد حاد شکم است. بیشترین میزان اشتباه تشخیصی در زنان می‌باشد و این موضوع اهمیت معاینات دقیق فیزیکی به منظور تشخیص دقیق‌تر در زنان را نشان می‌دهد.

واژه‌های کلیدی: درد حاد شکمی، آپاندیسیت، درد غیر اختصاصی شکم، رنال‌کولیک، کیست تخمدان

مقدمه

درد حاد شکم یکی از علل شایع مراجعه بیماران به اورژانس‌ها می‌باشد و هر چند در بعضی از موارد این درد خود‌‌به‌خود بهبود می‌یابد، اما در تعداد زیادی از بیماران نشان‌دهنده مسائل مهم و حاد داخل شکمی می باشد [9]، به‌طوری‌که حتی می‌تواند منجر به مرگ بیمار شود [13]. سیر

1- استادیار گروه جراحی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان (نویسنده مسئول)

 

 طبیعی درد حاد شکم بستگی کامل به علت ایجاد‌کننده آن دارد به نحوی که در بعضی از بیماران درد حاد شکم ممکن است با یا بدون درمان، خودبه‌خود بهبود یابد (برای مثال گاستروانتریت حاد)، در حالی‌که در بعضی دیگر که علت ایجاد‌کننده با خطر همراه باشد می‌تواند منجر به پریتونیت ژنرالیزه و مرگ شود (برای مثال سوراخ شدن روده).

تشخیص درد حاد شکم کماکان یکی از جنبه‌های مهم در درمان بیماران می‌باشد و برای تشخیص صحیح معمولاً نیاز به روش‌های تشخیصی کمکی شامل رادیولوژی، سونوگرافی و آزمایشگاه می‌باشد [5] و مخصوصاً روش‌های تصویر‌برداری پیشرفته نظیر سی‌تی‌اسکن ارزش زیادی در تشخیص این بیماری دارد [4]، و حتی امروزه از ویدئولاپاروسکوپی در تشخیص و درمان این بیماری استفاده می‌شود[6]، این روش‌ها مخصوصاً در اطفال مبتلا به درد حاد شکم کمک کننده است [11،12]. این روش‌ها در دو دهه اخیر پیشرفت زیادی نموده و کمک زیادی به تشخیص و درمان کرده است 

[10] با این حال شکم حاد جراحی، یکی از مشکل‌ترین مسائلی است که جراحان با آن سرو کار دارند و شناخت دقیق آناتومی و فیزیولوژی شکم باعث تشخیص افتراقی صحیح علل درد حاد شکم خواهد شد [7] و جهت درمان این گونه بیماران معمولاً به اقدام جراحی نیاز می‌باشد و تشخیص صحیح این بیماری در درمان مؤثر آن نقش اساسی دارد و اشتباه در تشخیص یا تأخیر در درمان می‌تواند منجر به مرگ بیمار شود.

پیچیدگی شکم حاد جراحی به حدی است که شناخت صحیح علل بیماری و نیز معاینه و بررسی‌های تشخیصی با روش علمی به منظور پیشگیری از مرگ و میر بیماران، ضرورت دارد و تصمیم‌گیری سریع وشتاب زده جراح در درمان این بیماری ممکن است منجر به تشخیص اشتباه و درمان جراحی غیر ضروری گردد. در مواردی که تشخیص شکم حاد قویاً مطرح باشد معمولاً به عمل جراحی فوری نیاز می‌باشد، درحالی‌که به هنگام برخورد با موارد مشکوک شکم حاد، تحت نظر قرار دادن بیمار توسط جراح و معاینات فیزیکی دقیق و مکرر توسط همان جراح و تعیین سیر بیماری، از انجام اعمال جراحی غیر ضروری پیشگیری خواهد کرد. شناخت صحیح علل ایجادکننده شکم حاد و سیر بالینی آن در درمان موفق این گونه بیماران بسیار مؤثر است. هر چند امروزه بهبود روش‌های تشخیصی پاراکلینیک و مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و بهبود روش‌های جراحی و بیهوشی باعث کاهش مرگ ومیر و ناتوانی اینگونه بیماران شده است، اما نقش پزشک جراح در تشخیص صحیح شکم حاد و اقدام جراحی مناسب و اجتناب از اعمال جراحی غیر ضروری، کماکان به قوت خود باقیمانده است 

در مطالعات متعددی که در مورد فراوانی علل شکم حاد جراحی انجام شده است. بیشترین علت درد حاد شکم، یعنی درد غیر اختصاصی شکم (40-30 درصد)، آپاندیسیت حاد دومین علت شایع (25-15درصد) و انسداد روده 15درصد موارد مراجعه به علت درد حاد شکم را تشکیل می‌داده است 

[1،2]. از آنجایی که شیوع عوامل ایجادکننده درد حاد شکم وماهیت آن می‌تواند در مناطق و نژادهای مختلف متفاوت باشد، مطالعه حاضر به منظور بررسی این موضوع در مراجعین به بیمارستان حضرت علی‌ابن ابیطالب (ع) رفسنجان انجام شده است تا از میزان عوارض ناشی از عدم تشخیص صحیح و درمان به موقع جلوگیری شود.