hc8meifmdc|2010A6132836|Articlebsfe|tblEssay|text_Essay|0xfbff4d43020000006c07000001000100

مفاهیم  و اجزای لیزینگ

ترجمه : مهدی ردایی  mehdi_radaee@yahoo.com 

منبع: انجمن لیزینگ استرالیا ALA

تعریف لیزینگ

در بیشتر موارد، بنابه کاربرد لیزینگ، تعاریف متفاوتی از آن ارائه شده است.

در ذیل به چند نمونه ازاین تعاریف اشاره می‏کنیم: 

1. لیزینگ ابزاری مالی است که استفاده از یک دارایی ثابت را بدون ایجاد مالکیت ممکن می‏کند.

2. لیزینگ توافقی مبتنی بر قرارداد است که در آن، شرکت لیزینگ (که از این پس به عنوان لیزدهنده یا اجاره دهنده از آن یاد می‏شود)‌ حق استفاده از تجهیزات تحت مالکیت خود را برای مدت زمانی معین (‌که از این پس به عنوان مدت زمان لیزینگ (اجاره) نامیده می‏شود) با دریافت مبلغی معین به صورت ماهانه به اجاره کننده ( لیز گیرنده )‌منتقل می‏کند. 

اجزای لیزینگ

لیز گیرنده (‌اجاره کننده)

طرفی که حق استفاده از تجهیزات را در معامله لیزینگ در قبال پرداخت اجاره معینی ـ که در قرارداد لیزینگ از پیش مشخص شده است ـ دارد. 

لیز دهنده ( اجاره دهنده)

طرفی که مالکیت قانونی تجهیزات را در تصرف دارد و براساس قرارداد لیزینگ حق استفاده از تجهیزات را در ازای دریافت اجاره از پیش تعیین شده به اجاره کننده (لیزگیرنده) منتقل می‏کند.

قرارداد

توافقنامه مکتوبی بین اجاره کننده و اجاره دهنده است که همه شرایط و مقررات مربوط به انتقال حق استفاده تجهیزات و بازپرداخت اجاره مقرر به اجاره دهنده را دربرمی‏گیرد. 

عرضه کننده

تولیدکننده یا شرکت بازاریابی‏ای که تجهیزات را تحت قرارداد لیزینگ عرضه می‏کند.  

اجاره 

عبارت است از پرداخت دوره‏ای که توسط اجاره دهنده به منظور استفاده از تجهیزات ـ براساس مفاد تعیین شده در قرارداد ـ به اجاره گیرنده انجام می‏شود. 

مکانیسم ابتدایی عملیات لیزینگ 

1- قرارداد لیزینگ بین اجاره دهنده و اجاره کننده امضا می‏شود. 

2- اجاره دهنده قیمت تجهیزات (کالا) را به عرضه کننده پرداخت می‏کند. 

3- تجهیزات (کالا) به اجاره کننده تحویل داده می‏شود.

4- اجاره کننده مبلغ اجاره بها (رهن) را براساس قرارداد از پیش تعیین شده به اجاره دهنده می‏پردازد.

تفاوت در رویه‏های قانون اجرایی لیزینگ، نیازهای سرمایه‏گذاران و منابع مالی که برای لیزینگ به کار برده می‏شود، گونه‏های متفاوت لیزینگ را پدید می‏آورد و همچنین کاربردهای متفاوت آن و روش‏های مختلف لیزینگ در کشورهای متفاوت به دنبال دارد. 

انواع معامله‏های لیزینگ 

• لیزدهنده (‌اجاره دهنده) موسسه مالی مستقل و یا شرکت وابسته به سازندگان صنعتی و شرکت‏های فروش آنهاست  

• در مواردی معین، اجاره کننده می‏تواند همان عرضه کننده کالایی خاص باشد. 

• قیمت خرید تجهیزات، استهلاک، هزینه وجوهی که برای خرید تجهیزات به کار رفته است، حاشیه سود لیزدهنده، ارزش باقیمانده (پسماند)، هزینه‏های نگهداری و تعمیر و حق بیمه می‏تواند یکجا و یا مرحله به مرحله به مبلغ  اجاره بها اضافه شود. 

• جدول پرداخت اجاره بها براساس گردش وجوه اجاره دهندگان تنظیم می‏شود. اجاره بها می‏تواند ماهانه، دو ماهه ، چهار ماهه ویا صعودی و نزولی باشد. 

• در پایان مدت قرارداد اجاره کننده می تواند از یکی از حق  انتخاب های زیر استفاده کند: 

1- وسیله مورد نظر را با قیمت تعیین شده در قرار داد خریداری کند. 

2- قرارداد را تمدید کند و یا قرارداد جدیدی  با وی بسته شود.

3- تجهیزات مورداستفاده را با مدل جدیدتری ازهمان کالا معاوضه و یا به اصطلاح کالای مورد نظر را روزآمد کند. 

• همراه با حق استفاده ازتجهیزات، خدمات اضافه‏ای چون حمایت‏های فنی، گارانتی، حق تعویض محصول مورد استفاده با مدل دیگر و یا مدل‏هایی با تکنولوژی پیشرفته را می‏توان به مشتری ارائه داد. هزینه خدمات اضافی ممکن است به اجاره بها ‌افزوده و یا به صورت کلی دریافت شود. 

روش‏های تامین مالی هزینه خرید تجهیزات 

1- اجاره دهنده (شرکت لیزینگ) می‏تواند به طور کامل از منابع مالی خود برای تامین مالی خرید تجهیزات استفاده کند. 

2- موسسات مالی و یا سرمایه گذاران دیگر می توانند مبلغ خرید را تامین مالی کنند. (‌اجاره دهندگان می‏توانند منابع مالی را از موسسات مالی و سرمایه گذاران دیگرتامین کنند.) 

? براساس قوانین جاری هر کشور، اجاره دهنده و اجاره گیرنده می‏توانند از مزایای مالیاتی لیزینگ بهره‏مند شوند. 

? امکان دارد هدف لیزگیرنده (اجاره کننده) خرید کالای سرمایه‏ای و یا صرفاً ‌استفاده از آن برای یک دوره زمانی معین باشد. 

لیزینگ مالی 

لیزینگ مالی که " لیزینگ سرمایه" نیزنامیده می‏شود، به اجاره کننده حق استفاده از تجهیزات را می‏دهد و در پایان مدت قرارداد، عنوان (لقب) مالکیت تجهیزات را با قیمتی نمادین و از پیش تعیین شده  به اجاره کننده منتقل می‏کند. مدت زمان قرارداد در لیزینگ مالی دربرگیرنده بخش اعظم  زمان عمر مفید (اقتصادی) تجهیزات می‏شود و قراردادها به لحاظ ماهیتی قابل فسخ نیستند. به عبارت دیگر، حتی اگر اجاره کننده خواهان استفاده از تجهیزات در خلال زمان مورد توافق نیز نباشد می‏بایست اجاره بهای لیزینگ از پیش تعیین شده را بپردازد. 

در لیزینگ مالی، اجاره‏کننده مدل و سایر مشخصات تجهیزات را تعیین می‏کند و با عرضه کننده بر سر قیمت، مدت زمان پرداخت و شرایط تحویل به مذاکره می‏پردازد. 

در مرحله (وضعیت) خرید تجهیزات، اجاره دهنده موارد مربوط به تامین مالی را در چارچوب قرارداد با اجاره کننده تنظیم می‏کند. از آنجا که در پایان قرارداد، تجهیزات توسط اجاره کننده با قیمتی نمادین خریداری می‏شود، اجاره بهای محاسبه شده در لیزینگ مالی شامل هزینه‏های زمان خرید تجهیزات و همچنین هزینه‏های مالی حین قرارداد است. 

در اجرای لیزینگ مالی، هزینه‏های استفاده از وسایل و تجهیزات مانند نگهداری، تعمیر و بیمه توسط اجاره کننده پرداخت می‏شود. 

در لیزینگ مالی، در ارزش فعلی خالص مجموع اجاره بهای پرداختی بزرگتر از قیمت تجهیزات است. به عبارت دیگر، پیش بینی شده که ارزش پسماند، با مبلغی نمادین توسط اجاره کننده در پایان زمان قرار داد پرداخت شود. 

لیزینگ عملیاتی 

لیزینگ عملیاتی نوعی لیزینگ است که در آن، وسایل و تجهیزات توسط لیزکنندگان (اجاره کنندگان) تنها به منظور استفاده از آنها اجاره می‏شود؛ بدون این که هدف کسب مالکیت آنها در میان باشد.

در لیزینگ عملیاتی مدت زمان مورد توافق کوتاهتر از عمر مفید محصول است و این امکان وجود دارد که تجهیزات و وسایل یاد شده یک بار و یا بیشتر به اجاره کنندگان متفاوت اجاره داده شوند.

قرارداد لیزینگ می‏تواند توسط اجاره کننده خاتمه یابد؛ مشروط بر آن که مدت زمان آن در قرارداد تعیین شده باشد.

در لیزینگ عملیاتی ارزش خالص فعلی مجموع اجاره بها از قیمت جاری تجهیزات کمتر است.

در پایان مدت قرارداد، اجاره کننده می‏تواند تجهیزات را به اجاره دهنده بازگرداند، قرارداد را تجدید و یا از تجهیزاتی با مدل بالاتر استفاده کند.

در لیزینگ عملیاتی هزینه‏هایی همچون نگهداری، تعمیر و بیمه توسط اجاره دهنده پرداخت خواهد شد که قسمتی از آنها می‏تواند در اجاره بها گنجانده و به صورت پرداخت‏های ماهانه منعکس شود.

اجاره دهنده از قبل قیمت پایه فروش و یا اجاره دوباره کالا را  با توجه به میزان فرسودگی تکنیکی تجهیزات در پایان دوره تخمین می‏زند و اجاره بها را براساس آن تعیین  می‏کند. 

                       

لیزینگ عملیاتی معمولاً در بازارهایی به کار می‏رود که در آنها  فرایند توسعه تکمیل شده است و اجاره دهندگان در زمینه معاملات گروه ویژه‏ای از تجهیزات تخصص پیدا کرده اند . 

لیزینگ عملیاتی برای تامین مالی تجهیزات واجد تغییرات تکنولوژیکی سریع، خودروهای تجاری با عمر مفید کوتاه، تجهیزات کارخانه‏ای، ماشین‏آلات معادن و یا وسایل حمل و نقل هوایی به طور گسترده به کار گرفته می‏شود.