قوای محرکه؛ حلقه مفقوده خودروسازی

قوای محرکه ـ بخش مهمی که خودرو براساس آن تعریف می‎شود ـ طی سال‎های گذشته به خصوص در دهه اخیر به نقطه عطفی در صنعت خودروسازی تبدیل شده است.

اما جوان بودن صنعت خودروسازی و وقایع ناگواری همچون جنگ تحمیلی که در ابتدای شکوفایی این صنعت روی داد، فاصله ما را از عرصه جهانی بیشتر کرد. در دوران جنگ اغلب کارخانه‎های خودروسازی به کارخانه‎های اسلحه سازی تبدیل شدند و هم در این دوران بود که خودروسازان کره‎ای و ژاپنی که پس از ما گام در این صنعت گذاشتند، از ما پیشی گرفتند:

جنگ تمام سیاست‎ها را به خود معطوف کرد و مسؤولان کشور از توجه به اقتصاد محروم شدند. با پایان جنگ نیز بسیاری از منابع و نیروها صرف بازسازی و جبران خسارت‎های ناشی از آن شد؛ به طوری که اقتصاد و صنعت کشور در طول هشت سال جنگ، بیش از نیم قرن به عقب رانده شد.

با وجود این طی سال‎های اخیر به ویژه در دهه گذشته، پیشرفت‎های بسیاری را در خودروسازی کسب کرده، به طوری که در تولید قوای محرکه نیز به توانمندی‎هایی دست یافته‏ایم.

اهمیت بحث قوای محرکه ما را بر آن داشت تا با اعضای کمیسیون‎های صنعتی و اقتصادی مجلس به گفت و گو بنشینیم. آنچه در پی می‎آید، دیدگاه برخی از نمایندگان مجلس در این زمینه است.

با ساخت لوازم جانبی راه به جایی نمی‎بریم

ایرج ندیمی عضو کمیسیون اقتصادی با اشاره به اهمیت قوای محرکه می‎گوید: بدیهی است اساسی‎ترین قسمت موتور، قوای محرکه آن است و هر چه سرمایه‎گذاری‎های ما در این زمینه بیشتر باشد،‌با موفقیت‎های قابل توجه‎تری رو به رو می‎شویم. هم اکنون سرمایه ما بیشتر متوجه خدمات جانبی خودروست و خودروسازان اغلب به این مقوله اهمیت بیشتری می‎دهند. ساخت اتاق می‎تواند موضوع مهمی باشد اما خودروساز با آیینه و شیشه و بوق و چراع شناخته نمی‎شود بلکه باید در ساخت اساسی‎ترین قطعات خودرو سرمایه‎گذاری کرد که همان قوای محرکه است. هر اندازه در گرایش به قطعات اصلی قوی‎تر باشیم، موفق‎تر خواهیم بود؛ در غیر این صورت با ساخت لوازم جانبی خودرو و عدم رویکرد به لوازم اصلی آن، راه به جایی نخواهیم برد.

ندیمی در خصوص امکان کسب درآمدهای غیرنفتی از ناحیه صادرات خودرو معتقد است: یک رویکرد در تولید باید صادرات باشد؛ به این معنی که تولید باید به اندازه‎ای باشد که نیاز داخل را مرتفع کند و صادرات نیز انجام شود؛ در غیر این صورت با باز کردن درهای کشور به روی واردات، فریاد تولید کنندگان به دلیل از دست دادن بازار بلند می‎شود. در زمینه بحث صادرات خودرو در کشور باید متناسب و هماهنگ با شرایط بازار و همچنین تفاهمات اقتصادی و سیاسی حرکت کنیم. یک دید واقع گرایانه ما را به این نکته می‎رساند که اکنون محصولات کشور ما به بازارهای شرقی و غربی راهی ندارد و همین موضوع توجه ما را به کشورهای آسیایی و افریقایی معطوف می‎کند؛ هر چند در آسیا نیز رقبایی مثل ژاپن و کره بازار را در دست گرفته‎‎اند و برای ما ایجاد مضیقه می‎کنند. پس باید گفت عمدتاً جایگاه صادرات محصولات کشور ما بازارهای افریقایی و چند کشور فقیرنشین آسیایی بیشتر نیست و بدیهی است با این میزان صادرات نمی‎توان به کسب درآمدهای غیرنفتی از این ناحیه تکیه کرد اما سرمایه‎گذاری‎های کنونی و تلاش‎های مسؤولان در زمینه اندیشیدن راهکارهای مناسب برای رفع چالش‎های موجود و ایجاد بسترهای مناسب برای انجام صادرات، ما را به آینده بهتر امیدوار می‎کند و در صورت بهبود توانمندی‎های خودروسازان در بخش قوای محرکه می‎توان به عنوان یک رقیب توانمند در بازارهای جهانی قد علم کرد.

عضو کمیسیون اقتصادی درباره ارزیابی وضعیت خودرو طی سال‎های اخیر می‎گوید:

صنعت خودرو، شاخص صنعت در هر کشور به شمار می‎آید. به تعبیر دیگر نمی‎توان از سرمایه‎گذاری‎های قابل توجهی که در این زمینه صورت گرفته و اهمیت اشتغالزایی این صنعت و وابستگی صنایع متفاوت به آن غفلت کرد.

وی می‎افزاید: تاکنون رویه‎های متفاوتی در مورد واردات خودرو در کشور وجود داشته که توأم با افراط و تفریط بوده است؛ چنان که زمانی اصل واردات به کل ممنوع بود و هم اکنون رویه کاملاً مخالف و به عکس آن در پیش گرفته شده؛ به گونه‎ای که اصرار بر واردات بی‎حساب و کتاب است. باید از این افراط و تفریط‎ها و ایجاد انحصار یا باز کردن درهای واردات اجتناب کنیم.

اولین نظریه در خصوص واردات، وارد کردن محصول یا در واقع همان خودروی ساخته شده است و دومین نظریه، وارد کردن تکنولوژی و فناوری خودروسازی به کشور و طبیعی است که مورد دوم منطقی‎تر به نظر می‎رسد و سرمایه‎گذاری خودروسازان بزرگ به صورت مستقیم و یا حتی مشارکتی می‎تواند گزینه‎ای معقول باشد.

اگر ما بتوانیم از سرمایه کشورهای دیگر و دانش آنها استفاده کنیم، منطقی‎تر است و در صورتی که بتوانیم به جای واردات خودروهای متنوع، از سرمایه‎گذاری خودروسازان بزرگ جهان در ایران بهره بگیریم و از فرصت‎های انتقال دانش و فناوری و اشتغال و حتی صادرات استفاده کنیم، اقتصادی‎تر خواهد بود.

اگر وادرات بر رعایت استانداردهای کاهش مصرف سوخت، تنظیم و کاهش قیمت، افزایش کیفیت و امکان صادرات استوار نباشد، عملاً به موفقیتی دست نیافته‎ایم. از این رو وارد کردن محصول بدون توجه به موارد ذکر شده، نوعی خودکشی اقتصادی است و طبیعی است اگر بتوانیم با نوآوری، بهره‎وری و کاهش هزینه در ارتباط با اصل واردات تجدیدنظر کنیم، برای کشور مفیدتر است.

ندیمی مشتری مداری را در خودروسازی یک اصل می‎داند و می‎گوید: نکته مهم مشتری مداری است و ما باید براساس نیاز، ذائقه و توان اقتصادی خریدار، خودرو تولید کنیم. مشکل مهم در واردات، بی‎توجهی به توان مالی مشتری است زیرا مردم به دنبال خودروهای ارزان، کم مصرف و در عین حال با کیفیت هستند و نباید به نام ایجاد بازار رقابتی و واردات، در خدمت قشر مرفه و تنوع طلب جامعه باشیم.

قوای محرکه و توان رقابتی از دست رفته

سرمایه‎گذاری‎های انجام شده در زمینه قوای محرکه خودروهای داخلی موجب می‎شود تا در آینده‎ای نزدیک این مهم در یکی از نقاط ضعف و گلوگاه‎های خودروسازی ایران است، برطرف شود.

ابطحی عضو کمیسیون صنایع و معادن ضمن بیان این مطلب می‎افزاید: وضعیت کنونی قوای محرکه در خودروهای داخلی توانایی رقابت را در زنجیره جهانی از ما گرفته است و این نکته یکی از گلوگاه‎های صنعت خودرو در کشور به حساب می‎آید.

وی با اشاره به سرمایه‎گذاری‎های انجام شده در این زمینه می‎گوید: هر چند سرمایه‎گذاری‎های فعلی در این خصوص در حدی نیست که نیاز داخلی را پوشش دهیم و بتوانیم با رقبای بزرگ در سطح جهانی رقابت چشمگیری داشته باشیم اما این سرمایه‎گذاری‎ها و تلاش‎ها در جهت بهبود توانمندی خودروسازان کشور در بحث قوای محرکه، در آینده‎ای نزدیک محقق خواهد شد و ما می‎توانیم ضمن پاسخگویی به نیاز داخل، توانایی ابراز وجود در سطح جهانی را نیز بیابیم.

همچنان که در بحث قطعه سازی با انجام سرمایه‎گذاری‎ها و حمایت از قطعه سازان به موفقیت‎های چشمگیری رسیدیم و در آینده نزدیک با برداشتن موانع و پشتیبانی همزمان، توانایی رقابت در بازار جهانی قطعه سازی را نیز خواهیم داشت. امیدواریم با سرمایه‎گذاری‎های انجام شده در بخش قوای محرکه خودروسازی نیز شاهد موفقیت‎های چشمگیر در این زمینه باشیم و نتیجه تلاش‎های صورت گرفته به صورت بهبود توانایی خودروسازان در بحث قوای محرکه و ابراز وجود در مقابل رقبای جهانی روشن خواهد شد.

وی درباره ارتباط قوای محرکه و وضعیت آلایندگی خودروها معتقد است: با توجه به ارتباط تنگاتنگ این دو تلاش‎های بسیاری انجام شده تا با بهبود و تقویت قوای محرکه، هرچه بیشتر از آلایندگی‎ها کاسته شود و به استانداردهای جهانی نزدیک شویم.

هم اکنون نیز تولیدات خودرو در کشور از نظر میزان آلایندگی تحت نظارت و کنترل سازمان محیط زیست است و مطابق ابلاغ زیست محیطی این سازمان، خودروسازان موظف به رعایت موارد مندرج در آن هستند و در صورت تخلف، سازمان مربوط قادر به توقف تولید آن محصول خواهد بود.

رتبه اول در خاورمیانه و مقام بیستم در جهان

پور فاطمی عضو کمیسیون صنایع و معادن می‎گوید: صنعت خودروی ما هم اکنون در خاورمیانه مقام اول را داراست و در جهان جزء 20 خودروساز بزرگ هستیم. حجم و رشد تولیدات در کشور نسبت به سال‎های گذشته بسیار پیشرفت کرده و حرکت‎های خوب و بزرگی در این زمینه در حال انجام است اما درباره قوای محرکه باید گفت کاری که پاسخگوی نیاز ما باشد انجام نشده؛ البته سرمایه‎گذاری‎هایی در دست انجام است که در سال‎های آینده با تلاش مسؤولان مربوطه به نتیجه خواهد رسید.

وی می‎‎افزاید: برای قدم نهادن در بازارهای جهانی، زمان زیادی نداریم اما با رعایت خط‎مشی‎های تدوین شده در صنعت خودرو یعنی افتتاح بازارهای بین‎المللی، تولید خودروهایی با کیفیت و قیمت مطلوب و رعایت کلی استانداردها و همچنین تجهیز و ترغیب و ایجاد بستر مناسب برای خصوصی سازی، ‌در آینده‎ای نزدیک پا به عرصه‎های بین‎الملل می‎گذاریم.

سعی خودروسازان بر این است که هرچه بیشتر به استانداردهای بین‎المللی نزدیک شویم و با انجام سرمایه‎گذاری‎های بزرگ در زمینه قوای محرکه، تا چند سال آینده توانایی رقابت در زنجیره جهانی واقعیتی آشکار است.

در صورت همکاری دولت، وزارت صنایع، سازمان گسترش، همچنین سرمایه‎گذاری داخلی و نظارت‎های خارجی، کسب درآمدهای غیرنفتی از ناحیه صادرات خودرو بدیهی است.

عضو کمیسیون صنایع و معادن با اشاره به خروج پیکان از رده تولید،‌در زمینه ارزیابی وضعیت صنعت خودرو در سال‎های اخیر می‎گوید:

با واردات حساب شده می‎توانیم بازار رقابتی ایجاد کنیم و هر چند هم اکنون با استاندارد جهانی فاصله زیادی داریم اما صنعت خودروی کشور با پنج سال پیش قابل قیاس نیست همچنان که پیکان از رده تولید خارج شد و با خروج آردی و پراید در سال‎های آتی، خودروهای با کیفیت جایگزین آنها می‎شوند. و این روندی است به سوی بهبود کیفیت محصولات داخلی و طبیعی است هرچه جلوتر می‎رویم، به استانداردهای بین‎المللی نزدیک‎تر می‎شویم.