یکی از مهمترین مشکلات و دقدقه‌های بشر امروز زباله‌های تولید شده است. این زباله‌ها که حاوی مقادیر بسیار زیادی مواد عالی، معدنی، پروتئینی و ... هستند و به همین منظور به طلای کثیف نام گرفتند.

طی بررسی‌های به عمل آمده در حدود دویست روش برای بازیافت و مدیریت زباله‌های شهری در جهان وجود دارد، اما یکی از موفق‌ترین این روش‌ها که در طی آن هیچگونه مشکل دیگری ایجاد نشده و توانایی تولید محصول نهایی نیز موجود می‌باشد استفاده بهینه از نعمت‌هایی است که خداوند در اختیار ما قرار داده است.

در این راستا خداوند بیش از 3200 گونه کرم بر روی کره خاکی آفریده است و همگی آن‌ها به جزء دو گونه متفاوت، یک کار مشترک یعنی شخم زدن و زیر و رو نمودن خاک را انجام می‌دهند.

یکی از این دوگونه با نام Eisenia Foetida یا همان کرم قرمز خاکی حلقوی بارانی توان خوردن زباله و تبدیل آن به کود آلی کمپوست کرمی را دارد. در طی این مقاله تنوع زیستی، روش‌های تولید، نگهداری، پرورش، دلایل توجیه اقتصادی تولید کود و کرم مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.

آشنایی با کرم Eisenia Foetida

خداوند بیش از 3200 نوع کرم خاکی آفریده است که دو نوع آن با مابقی تفاوت دارد، مابقی با تولید مثل سالی یک بار، مبادرت به شخم زدن و جابجایی خاک می‏کنند و لیکن دو نوع دیگر با ویژگی خاصی نجات دهنده محیط زیست انسان‏ها و تامین کننده غذای سالم آنها هستند، یکی از این دو نوع کرم، کرم خاکی آیزینیا فوتیدا Eisenia Foetida است که در زبان فارسی به کرم قرمز خاکی حلقوی بارانی و در سطح بین‏المللی به کرم قرمز کالیفرنیاییRed Worm California معروف است.

این کرم با تولید مثل هر هفته، با ویژگی داشتن 70 درصد پروتئین در مقایسه با 22 درصد پروتئین گوشت قرمز یعنی بیش از سه برابر و همچنین دارای امگا 3 یکی از مخلوقات نادر خداوند از لحاظ مواد غذایی می‌باشد.

علاوه بر این فضولات این کرم کودی بنام کرمی کمپوست با خواص منحصر بفردی است که در ادامه خواص آن ارائه خواهد شد. این کرم در سال 1942 میلادی شناسایی شده است و از سال 1979 میلادی با آن کسب و کار می‏شود.

مشخصات فیزیکی:

زیستگاه اصلی:

کرم‌ها قادر به تحمل دما و یا گرمای زیاد و یا کم نیستند بطوریکه در سرمای زیر نقطه یخبندان در طی چند ساعت همگی آنها از بین می‌روند. همینطور بیشتر آنها در صورتیکه حرارت محیط بمدت چند روز به بیش از 25 درجه سانتی‌گراد برسد قادر به ادامه زندگی نخواهند بود و معمولاً برای مقابله با حرارت‌های نامتناسب به دالان‌های زیر زمینی خود پناه می‌برند.

شرایط آب و هوایی فصول مختلف در واکنش عمودی و افقی کرم‌های خاکی دخالت مستقیم داشته و نه تنها در یک دوره سالیانه بلکه در طول شبانه روز نیز تعداد فعالیت و حرکت عمودی و افقی آنها اختلافات زیادی از خود نشان می‌دهند. به طوری که در طول شبانه روز هنگام طلوع و غروب آفتاب فعالیت کرم‌ها در سطح خاک بیشتر می‌شود و به همین ترتیب در فصولی که آب و هوا تعادل بیشتری دارند، تعداد و جمعیت کرم‌های خاکی در سطح افزایش یافته و در مقابل در فصولی که شرایط نامناسب می‌شود این جانوران دوره‌های سکون اختیاری برای خود انتخاب می‌کنند

مصارف کرم:

در سطح کشورهای توسعه یافته از این کرم بدلیل داشتن پروتئین 70 درصدی در موارد زیر استفاده می‏شود:

1.       مصرف پروتئینی انسانی:

در سایر کشورها از جمله در کشور آمریکا غذای مصرفی مردم است همانند انواع کنسرو جهت سالاد، غذاهای پختنی، انواع نوشیدنی و ... به عنوان مثال از گرانترین غذاهای فروشگاه‌های زنجیره‏ای مک دونالد می‌باشد[1]، با توجه به فرهنگ ما استفاده از آن فعلا امکان‏پذیر نمی‏باشد. (خود کرم به عنوان پروتئین)

2.       مصرف پروتئینی حیوانی:

با توجه به ازدیاد جمعیت و نیاز مردم به مواد پروتئینی سالم، تولید و پرورش دام، طیور و آبزیان، نقش اساسی در تامین نیازهای مردم و تقویت بنیه اقتصادی روستاییان و کشاورزان را دارد.

در این میان تغذیه دام، طیور و آبزیان با کرم خاکی به عنوان ماده غذایی دارای پروتئین زیاد باعث افزایش کیفیت محصولات شده و نیاز کشور به واردات محصولاتی چون دان مرغ، انواع مکمل‌های غذایی دام و آردماهی را کاهش می‌دهد. از این گونه برای اولین بار در قرن 18میلادی برای تغذیه دام و طیور استفاده شد.

امروزه در تغذیه مرحله لاروی آبزیان، تمایل به استفاده از غذای زنده وجود دارد، زیرا در بسیاری از موارد، دانش بشری هنوز قادر به تامین مصنوعی کلیه نیازهای غذایی لارو نبوده و پوشش این نیاز با غذای زنده راه حل مطلوب و مطمئنی است.

مهمترین غذای زنده مصرفی کرم‌خاکی است که درصد پروتئین آن بیش از سایر گونه هاست و علاوه بر آن دارای امگا3 نیز می‌باشد.

استفاده از این گونه به جای محصولات جانبی علاوه بر افزایش درصد رشد و کیفیت گوشت، از نظر اقتصادی نیز به‌صرفه‌تر است و تولید آن نیاز کشور به واردات محصولات فوق را که از زمان هجوم شانه دار ژله‌ای به دریای خزر و کاهش کیلکا به عنوان ماده اصلی آرد ماهی و افزایش قیمت آرد ماهی و واردات آن را به همراه داشته است، کاهش می دهد[2].

3.       به عنوان مواد اولیه در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی:

همانطور که قبلا هم گفته شد این کرم به دلیل داشتن پروتئین و امگا3 فراوان به عنوان یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده محصولات آرایشی و بهداشتی می باشد.

در سال 1985 شرکت DOVE برای اولین بار استفاده از این کرم را در محصولات خود آغاز نمود و اولین سری محصولات خود با عنوان جوان کننده‌گان پوست در سال 1987 به بازار عرضه نمود، اما هم اکنون بیشتر شرکتهای پیشتاز در این صنعت با تولید انواع شامپو، صابون، کرم، انواع پودرهای روشن کننده و تقویتی و ... استمرار به تولید با این کرم را در دستور کار خود قرار داده اند. در این بین می توان به محصول شرکتFace-Lift  با نام تجاری G2G اشاره نمود که یکی از گران قیمت‌ترین محصولات آرایشی جهان می‌باشد.

4.       به عنوان مواد اولیه در تولید دارو:

از جمله یکی از مهمترین مصارف جدید این کرم که به کمک صنعت داروسازی و پزشکی آمده تولید محصولات دارویی و پزشکی می باشد، که داروهای مکمل غذایی، انواع آرامش بخش‌ها، داروهای ضد سرطان را شامل می باشد.

فضولات کرم:

این کرم، در روز بیش از وزن خود غذا می‏خورد و 60 درصد آن را به فضولاتی به نام کود کرمی‌کمپوست تبدیل می‏کند و این کود دارای حداقل 5 خاصیت زیر است:

1.       بی بو است

2.       مانع از ایجاد علف هرز می‏شود

3.    استفاده از این نوع کود، کیفیت محصولات کشاورزی را نسبت به کود شیمیایی عملاً‌ حدود 50 درصد و کمیت (تعداد در واحد سطح) آنها را نیز چیزی در حدود 20 تا 70 درصد افزایش می‏دهد، و به علاوه مشکلات مربوط به باقی ماندن کود شیمیایی در مواد غذایی را ندارد. با توجه به تولید حدود 100 میلیون تن تولیدات کشاورزی در سال 1386، معادل 20 میلیون تن افزایش محصول بدون هزینه در پی خواهد داشت.

4.    بدلیل خاصیت اسفنجی کود تولید شده در نگهداشت آب و آزاد سازی تدریجی آب موجود، از این کود به همراه فنّاوری خاص، اقدام به بارور نمودن و حاصلخیزی زمین‏های شوره‏زار، شیمیایی شده،‌ کوهپایه و غیرقابل کشت می‏شود

5.    از همه مهمتر، بدلیل فقدان هر نوع مواد شیمیایی، محصول کشاورزی تولیدی با استفاده از این کود، ارگانیک است و قیمت محصول کشاورزی ارگانیک در سطح جهانی، بین 2 تا 5 برابر قیمت محصول کشاورزی عادی است

تغذیه خوراک کرم:

همه نوع زباله‌تر شهری و فضولات حیوانی بجز مواد سنگی،‌ شیشه‏ای،‌ پلاستیکی، فلزی و گوشتی، غذای این کرم می‏باشد. به همین دلیل اسم دیگر این کرم، کرم آشغال‏خوار است. در ایران هر شهروند ایرانی روزی 850 گرم و هر روستایی روزی 350 گرم زباله تولید می‏کند که 70 درصد آن خوراک این کرم می‏باشد. این کرم حداقل معادل وزن خود در روز غذا می‏خورد و 60 درصد آن به کود تبدیل می‏شود و مابقی غذای خورده شده برای تکثیر و افزایش وزن و تعداد کرم مصرف می‏شود.

قابل ذکر است،  در عالم طبیعت برای تولید 5/2 سانتیمتر کود کرمی کمپوست از زباله بشر به 500 تا 1000 سال زمان نیاز است و از طریق این کرم این مدت به 5 سال کاهش پیدا می‏کند. 

در کشورهای کانادا، آمریکا و اروپایی،‌ سطل‏های مخصوص زباله طراحی شده است که زباله تر در مراکز تولید زباله (منازل و ....) به صورت خانگی تبدیل به کود شده و کود کرمی کمپوست تولیدی جمع‏آوری و در باغچه‏ها استفاده شده و یا فروخته می‏شود. و از این طریق هزینه جمع‏آوری، حمل و نقل و دفن زباله علاوه بر هزینه‏های بهداشتی، محیط زیستی و ...به جامعه تحمیل نمی‏شود و یا به حداقل رسیده است.