پیشگفتـــار

     جامعه امروز ما به تلاشی مشترک برای ارتقاء ساختار نظام اجرائی و بالا بردن سطح کار آمدی ، نوآوری و مسئولیت پذیری در همه بخشها نیازمند است و باید برای متناسب کردن توان و ساختار مدیریتی کشور به نیازها و خواست های مردم اهتمام ورزید .

     توسعه اهداف و آرمانهای بلند و دسترسی به آنها مستلزم اجرای طرحهای بزرگ و سرمایه گذاری در بخشهای مختلف صنعتی ، خدماتی ، عمرانی و کشاورزی است و اجرای این طرحها نیازمند بکارگیری شیوه های کارآمد به منظور تخصیص بهینه بودجه و سایر منابع مورد نیاز است . بهمین دلیل در سالهای اخیر در کشور ما به تبع از سایر کشورهای پیشرفته به مهندسی ارزش توجه ویژه ای شده است و گرایش به این روش کارآ به منظور کاهش هزینه های سرمایه گذاری ، اجرا و بهره برداری از طرح ها و بهبود کیفیت و قابلیت طرح ها در حال افزایش است .

     کاهش بهره وری و کارآمدی در نظام مدیریتی و اداری کشور منجر به پیدایش و بروز ناهنجاریهای اجتماعی می شود ، در نتیجه باید عوامل بینشی ، ساختاری و رفتاری را که مانع شکوفائی و تحرک نظام اداری و اجرایی کشور می شود را به حداقل رساند . تدوین برنامه راهبری تحول نظام اداری ، زمینه را برای انجام این کار در تمام سطوح فراهم  خواهد ساخت .

     امروزه ما در جهانی پویا و مهیج بسر می بریم  که تحولات فزاینده علمی ، فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی همه سطوح زندگی را دستخوش تغییر کرده است . توسعه و رشد اقتصادی ، پیشرفت اجتماعی و بهبود وضعیت معیشتی مردم ، حاصل مهارتی است که با استفاده از دانش و فناوری نوین بدست آمده است .

     ساخت و تولید ، هسته اصلی تحول در فناوری است . پیشرفت های امروزی متوجه سیستم های خودکار ، برنامه پذیر و یا سیستم های ساخت و تولید انعطاف پذیر می باشد که می تواند محصولات متنوعی را در یک خط ، تولید نماید و در صورت لزوم و بطور لحظه ای از یک مدل به مدل دیگر بپردازد . پس هدف صرفا صرفه جویی منابع نیست ، بلکه مهم جلوگیری از بکارگیری منابع بصورت غیر ضرور و حذف هزینه های غیر ضرور می باشد .

     امروزه محصولات جدید ، پیشرفت های جدید ، روش های جدید ، ابزار جدید ، فناوری جدید و راههای جدید برای ساختن محصولات فعلی یک امر عادی تلقی می گردد و ما با تلاشی مضاعف برای کشف حقایق جدید ، فناوری جدید ، اختراعات نو و غیره به آینده قدم می گذاریم . نو و جدید بودن اکنون یک راه و روش زندگی کردن شده است .

     نو به معنی تغییر است . به گفته چارلز کیترینگ : @ دنیا در حال تغییر است ، اما این تنها چیزی است که پیشرفت را بدنبال دارد @  . بنابراین مبارزه قرن بیست و یکم بر سر تغییرات احتمالی خواهد بود و ضروری است که برای مواجهه با شرایط متغیر آتی ، مدیران ، در سطوح مختلف برنامه لازم را برای مقابله با تغییرات داشته باشند .

     تمشیت امور در چنین جهان و جامعه ای ، اساساً متفاوت با نظم گذشته است و اداره امور جامعه در چنین وضعیتی مستلزم انتخاب روشهای تازه ای از مردمسالاری و مشارکت است و انعطاف و اصلاح در عین بهره مندی از تجارب ارزشمند پیشین ضرورتی است که در هیچ سطحی از نظام مدیریت کشور نباید از آن غفلت کرد .

     مدیران ارشد باید این نکته را آویزه گوش خود کنند که قدرت منبعث از مردم ، تحت نظارت مردم و پاسخگوی مردم است .

چگونه فرصت ها را مدیریت کنیم !!

     مدیر موفق آینده باید بیش از همه نماینده تغییر باشد . ما در ابتدای راه هستیم . انگیزه و هدف این نیست که صرفا زنده بمانیم بلکه باید رشد کنیم . رشد در مورد ایجاد فرصت ها و مدیریت آنها بحث می کند . رشد به طور کلی انتخاب ارزش های خاص و بسیج کردن کلیه امکانات برای رسیدن به آن ارزش ها می باشد . بنابراین می توان رشد را یک ایده متعالی فرض نمود . در گفتاری از تاتا اندیشمند بزرگ چنین آمده است :

@ همیشه برای کامل بودن ( عالی بودن ) هدف گذاری کنید ، در این صورت است که شما به تعالی خواهید رسید . @

کارآیی – کارآمدی :

     هر چند کارایی شرط زنده بودن پس از موفقیت است اما چیزی که امروزه به آن احتیاج داریم موثر بودن ( کارآمد بودن ) ، است ، کارآمدی در عملکرد ، کارآمدی در هزینه ، کارآمدی در قابلیت اطمینان و کیفیت بالاتر ، که این قدمی از کنترل و کاهش هزینه ها می باشد . کارآمدی مفهومی عمیق تر از بازدهی و هدفمند بودن ، دسترسی به خروجی ها و یا حداقل هزینه ها می باشد ، اگر چه همگی آنها را شامل می شود ، اما به گفته پیتر داکر :  @ کارایی ، درست انجام دادن کارها و کارآمدی ، انجام دادن کارهای درست می باشد . @     

     البته این امر مستلزم اقدامات جدید و پیچیده زیادی است که روز به روز پیچیده تر نیز می شود و در واقع چالش های جدیدی است که مدیران امروزی با آن مواجه هستند . برای انجام موفق این وظایف و رسیدن به هدف ، لازم است ایده های ، ابزار و روش های جدید بوجود آیند . چنین توسعه ای با روش مدیریت علمی برای انجام کارها پیشنهاد می شود .

     حال با توجه به نکات ذکر شده تمام مدیران دستگاههای دولتی و مجموعه نظام باید نو شدن و تغییر را در راستای برنامه های خود قرار بدهند و تغیــیـر باید به یک فرهنگ در مجموعه مدیران تبدیل شود . البته زمانی این مساله در جامعه اثر گذار خواهد بود که عاقلانه ، صحیح و از مجاری اصولی صورت پذیرد ، نظیر برگزاری چنین همایشهایی .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول : ارزش

1-1 : طبقات ارزش :

     ارزش یک مفهوم زیبا است ، قدمت این مفهوم مقارن عمر بشر و تمدن بشری است .

ارسطاطالیس در حدود 2000 سال پیش هفت طبقه ارزش را چنین مطرح کرده است :

1- ارزش اقتصادی                     2- ارزش اخلاقی                 3- ارزش زیبایی

4- ارزش اجتماعی                    5- ارزش سیاسی                6- ارزش مذهبی

7- ارزش قضایی

تحلیل گران ارزش و مهندسین ارزش ، بیشتر در رابطه با ارزش اقتصادی بحث می کنند .

     ارزش از طریق مقایسه تعیین می گردد . تفاوت بین بهاء ( مقبولیت محصول ) و قیمت ( مبلغ محصول ) ، معیار ارزش به حساب می آید و تقاضاهای مختلف نشان دهنده این است که ارزشگذاری برای مردم متفاوت است .

     روش سنتی : در این روش رسیدن برای رسیدن به نتایج مطلوب مسئولیت های مشخص را به افراد حرفه ای و متخصص واگذار می کنیم ، بنابراین از نظر سنتی هر بخش سعی می کند با تلاش و با دیدی نیمه خوشبینانه اهداف خود را عملی سازد .

     تغییر ارزش : یک جزء برای یک فرد ممکن است بسته به زمان ، مکان ، تقاضا ، موجودیت جایگزینی فشارهای خارجی و . . . ارزشهای متفاوتی داشته باشد پس ارزش هم ممکن است تغییر یابد .    

متقاضی زمانی ارزش محصول را مناسب تلقی خواهد کرد که عملکرد مورد نیاز او با قیمت پایین انجام شود . ارزش را با دو عامل و شاخص عمده عملکرد و هزینه تعیین می کنند : به گفته میلز :

@ یک محصول زمانی دارای ارزش خوب است که آن محصول دارای عملکرد و هزینه مناسب باشد . @

2-1 : مفاهیم چهارگانه برای ارزش :

ارزش اقتصادی را می توان به 4 نوع تقسیم بندی نمود :

     1- ارزش استفاده : خواص ، شاخص ها و کیفیت هایی که موجب استفاده ، کار یا خدمت شده و باعث می شوند که جز خاص عمل کند یا به هدف برساند .

     2- ارزش اعتبار : خواص ، یا شاخص ها و یا جذابیت هایی که موجب می شوند فرد آرزوی مالکیت یک شی را نماید . آن شاخصی که یک جز خاص برای آن به فروش می رسد .

     3- ارزش مبادله ای : خواص و یا کیفیت های که ما را قادر می سازد یک جزء را به جای یک جزء دیگری مبادله کنیم .

     4- ارزش هزینه ای : مجموع مواد ، کار و دیگر هزینه ها که باید بکار گرفت تا محصول تولید شود .

سه عامل مهم مرتبط با مفهوم ارزش « هر چه بیشتر ، هرچه سریعتر ، هرچه مطمئن تر » می باشد پس باید هزینه و تعداد عملکردها را حتی الامکان به حداقل برسانیم .

3-1 : بعضی از تعاریف استاندارد در مهندسی ارزش :

     1- ارزش : کمترین هزینه برای اینکه عملکرد ها و یا خدمات لازم می توان به صورت مؤثر را در زمان و مکان مطلوب و با کیفیت و قابلیت اطمینان ثابت انجام داد .

     2- عملکرد : آنچه که باعث می شود که یک محصول به فروش برسد .

     3- شاخص ارزش : نسبت بها به هزینه به عنوان شاخص ارزش تعریف می شود .

     4- بها : کمترین هزینه لازم برای انجام یک عملکرد می باشد . ارزش یک عملکرد اغلب به عنوان بهای آن مورد نظر است .

     5- اختلاف ارزش : اختلاف بین هزینه و بها را اختلاف ارزش می گویند .

     6- عدم تطابق ارزش : عدم تطابق ارزش ، زمانی است که هزینه عملکرد با نیازها یا طرز تلقی های مشتری یا کاربر تطابق ندارد . هزینه بالا به معنای بهای کم و هزینه پایین به معنای بهای بالا می باشد .

     7- هزینه : مجموع هزینه هایی است که در رابطه با مواد ، طراحی ، کار یا بالا سری به یک محصول و یا خدمت تخصیص داده می شود .

     8- هزینه طول عمر : هزینه طول عبارت از هزینه محصول یا خدمت در طول عمر طرح مورد نظر منهای ارزش مبادله در فاز تکمیل است .

4-1 : نقاط عطف در تاریخ مهندسی ارزش :

1947 : شروع در آمریکا

1952 : اولین سمینار

1959 : تاسیس SAVE در آمریکا

1962 : اجباری شدن بکارگیری مهندسی ارزش در قراردادهای بیش از صد هزار دلار وزارت دفاع آمریکا

1965 : تاسیس SJVE در ژاپن

1967 : کانادا ، اسکاتلند ، کشورهای اسکاندیناوی ، اروپا و آمریکای جنوبی

1977 : هند INVEST

1986 : توجه در عربستان

1987 : کره

1992 : تشکیل فدراسیون مهندسی ارزش

     مهندسی ارزش به عنوان یک روش مدریتی قوی ، مدرن و موثّر مورد توجه است ، که بطور موفقیت آمیز می تواند در هر فعالیت اقتصادی مورد استفاده قرار بگیرد . مهندسی ارزش هم برای ساخت و تولید و هم برای فعالیت های خدماتی کاربرد دارد .

 

فصل دوم : چگونگی ارتقاء ارزش  

     برای اینکه بدانیم چگونه می توان ارزش را ارتقاء داد ، اولین و مهمترین موضوع این است که دلایل پایین بودن ارزش را بدانیم ، سپس می توان یک تحلیل مناسب برای بررسی و یا ارزیابی ارزش ارائه کرد .

1-2 : دلایل پایین بودن ارزش :

     1- نبودن اطلاعات کافی

     2- نبودن ایده های خلّاق

     3- کمبود زمان برای انجام پروژه : اکثر بدین صورت است که وقتی به جوابی قانع کننده می رسیم ( که این جواب معمولاً جوابی است که در گذشته موفق بوده است و ممکن است کاملا با وضع موجود مطابق نباشد ) ، تحقیق را متوقف می کنیم . در این صورت طراح کوشش کمی را برای دیگر گزینه ها مبذول می دارد . ( گزینه هایی که ممکن است هزینه ها را تحت الشعاع قرار دهند ) البته طراح به ندرت وقت اضافی برای نشستن و فکر کردن در مورد گزینه های جایگزین دیگر را پیدا می کند .

     4- کیفیت پایین : بدون کفیت ارزشی وجود ندارد ، کیفیت چیزی است که باید از طریق                   هدف متقاضی اندازه گیری شود ، نه صرفاً با حذف چیزهایی که بنظر خوب نمی رسند .

     5- عقاید صادقانه ولی نادرست : بعضی از تصمیمات بر اساس عقاید نادرست گرفته می شوند . حقایق یک موقعیت ممکن است ، اغلب به خاطر اشتباه ، غیرممکن فرض شود .

     6- تفکر عادت گونه : کپی کردن موقعیت (تجربه خوب را باید تکرار و از تجربه بد باید اجتناب نمود)

     7- ریسک گریزی : چیزی که در گذشته بارها و بارها تکرار شده است ، احتمال شکست آن نسبت به چیزی که جدید و نا شناخته است کمتر است . ( مردم اغلب از اینکه مورد استهزا قرار بگیرند ، می ترسند )

     8- عدم تمایل به راهنمایی و مشاوره دیگران : استفاده نکردن از نظریات دیگران و ترس از اینکه عوام بفهمند که آنها بعضی از جوابها را نمی دانند . باید با کمک گیری از راهنمایی افراد خبره باید حداکثر ارزش را بهره گرفت .

     9- عادت و طرز تلقی ها : @ عمیق ترین قانون طبیعت بشر ، عادت است . @

جوابهایی که از عادت برمی خیزد اغلب ناکارآمد هستند . بدون شک مزیت آنها در آماده کردن ساده نقشه ها و راحت بودن زمان بندی می باشند و معایب آن براحتی قابل مشاهده نیست . دانش به صورت فطری مخالف عادت است و یک حالت سیال دارد که همیشه در حال تغییر و رشد است . عاداتی مضر هستند که به عنوان موانع عمل می کنند و بقیه تشکیل دهنده مهارت های اساسی ما و دارای مزیت هستند .

     10- شرایط غیر واقعی : شرایط مورد نیاز معمولاً به طور دقیق بررسی نمی شوند ، تا نیازهای واقعی مشخص گردند .

     11- تغییر شرایط

     12- تغییرات فناوری

     13- ارتباط ضعیف : نبودن ارتباطات صحیح ، سوء تعبیر ، حسادت و اصطکاک بین افراد منبع هزینه های غیر ضروری است . کاملاً واضح است که ارتباطات غلط نه تنها گران است ، بلکه صرف وقت را به دنبال خود دارد .

     14- تعصب بیش از حد : تعصب بر ایده و عقاید انسان اثر می گذارد .

     15- سوء تعبیر و برداشت های غلط

     16- عدم تجربه کافی : تجربه واقعی یعنی فرآیند کشف و یادگیری جدید که در نهایت به افزایش قابلیت و رشد انسان کمک می کند . با این توصیف شکست هم به ذخیره تجربه انسان اضافه می کند .

     17- تمایل به تطابق با شرایط موجود : تطابق به دلیل ترس از ناشناخته ها می باشد . یک شیطان شناخته شده بهتر از دوست ناشناس است . عدم تطابق چه از نظر ذهنی و چه از نظر شخصی مشخصه مهم افراد خلاق می باشد .

 

 

2-2 : چگونه ارزش اضافه کنیم یا بسازیم :

     روش مهندسی ارزش فرصت مناسبی است برای بهبود و یا خلق ارزش و یا اضافه کردن ارزش . راههای اضافه نمودن ارزش عبارتند از :

     1- رسیدن به عملکرد معادل و یا بهتر ، با هزینه کمتر یعنی بالا بردن عملکرد محصول .

     2- نگهداری سطح کیفیت با هزینه کمتر

     3- دسترسی به اندازه ، ظاهر ، جذابیت و . . . خصوصیاتی که متقاضی می خواهد ،   یعنی : بهبود وضعیت محصول

     4- شناسایی ، جداسازی و حذف هزینه های عناصر غیر لازم ، یعنی علاوه بر کاهش هزینه ، اجتناب از هزینه صورت می گیرد .

     5- بکار گیری فناوری و توسعه دانش و خلق محصولات جدید . به عبارت دیگر بکارگیری تمام تغییرات موجود به سود محصول .

     6- جلوگیری از مصرف بی رویه منابع

     7- کنترل نسبت ارزش به قیمت

     8- بازگشت دوباره متقاضی از طریق : افزایش منافع مشتری ، سرویس و خدمات بهتر پس از فروش ، افزایش قابلیت اعتماد و کاهش قیمت محصول .

     9- عملکرد مناسب و هزینه های غیر ضرور : لازمه عملکرد مناسب این است که محصول کیفیت ، قابلیت انتقال ، قابلیت دوام ، قابلیت انتقال ، ظاهر و قابلیت نگهداری از پیش تعیین شده ای داشته باشند . برای یک عملکرد مطلوب ترکبیات متعددی از طراحی ، مفاهیم ، مواد ، محصول فرآیند لازم است . یک محصول قابل قبول باید نیازهای متقاضی و آنچه را که او انتظار دارد ، برآورده سازد . ( ظرفیت عملکرد ) و هزینه های غیر ضروری هم آنهایی هستند که " نه کیفیت ، نه استفاده ، نه طول عمر ، نه ظاهر و نه رضایت مشتری را تامین می کنند . " ( هزینه های پنهان 75% تا 25% هزینه کل )

هزینه های غیر ضرورو پنهان را همان گونه که قبلاً عنوان شد ، می توان حداقل به 9 عامل زیر نسبت داد :

1- نبودن اطلاعات کافی                                   2- نبودن ایده های خلاق

3- نبودن زمان کافی                                      4- عقاید صادقانه ولی نادرست

5- عادت ها ، طرز تلقی ها و تعصب ها                6- موفقیت های موقعی

7- ارتباطات ضعیف                                                 8- یک جواب داشتن برای مسأله

9- کارهای اضافی بدون اضافه کردن ارزش

چهار گزینه اول علت و بقیه با موضوع و مسأله ترکیب شده اند .

 

فصل سوم : مهندسی ارزش

1-3 : تعریف مهندسی ارزش :

     مهندسی ارزش ، تحلییل ارزش ، مدیریت ارزش ، کنترل ارزش ، اطینان ارزش و یا هر اسم دیگر به عنوان یک روش مدیریتی بسیار قدرتمند مطرح است که برای اصلاح و بهبود سیستم ها مورد استفاده قرار می گیرد . بهبود در کلیه امور و در تمامی بخشها و جنبه ها مطرح است . به عبارت واضحتر کیفیت مستمر در کلیه موارد فوق مورد نظر است .

     در صورتیکه عملکرد تغییری نکند ، ارزش با هزینه ، نسبت معکوس دارد . همچنین افزایش در ارزش لزوماً کاهش در هزینه را به دنبال ندارد . چرا که با افزایش عملکرد نیز به شرط اینکه توسعه یا بهبود عملکرد مطرب باشد ، می توان به این نتیجه رسید .

 

 

2-3 : هدف مهندسی ارزش :

     عقیده بر این است که همیشه یک راه بهتر و موثرتر برای انجام کارها وجود دارد . هدف مهندسی ارزش پیدا کردن این راه است . روش مهندسی ارزش یک روش سازمان یافته و متشکل از تکنیکهای مختلف می باشد . بعضی از این تکنیکهای قدیمی ، بعضی اصلاح شده و بعضی جدید می باشند . هدف مهندسی ارزش برگشت بیشترین ارزش برای پول ( هزینه ) صرف شده می باشد . مهندسی ارزش برای حصول اطمینان از دسترسی به این اهداف بر ارزش در کلیه مراحل نظارت دارد .

     مهندسی ارزش ، با استفاده از بهبود عملکرد ، ارزش اجزاء ، محصولات ، طرح ها و یا پروژه ها را بالا می برد . مهندسی ارزش از ایده های خلاق سود می جوید ، این روش ما را قادر می سازد چگونه محصولی با هزینه کم بسازیم بدون اینکه خصوصیات اصلی و عمده آن را فدا کنیم .

     هدف نهایی مهندسی ارزش ، حداکثر کردن ارزش نهایی محصول از طریق کنترل ارزش استفاده ، ارزش ظاهر ، ارزش هزینه و حذف هزینه هایی می باشد که هیچ کمکی به عملکرد نمی کنند . ارزش را می توان با کاهش یا حذف هزینه های غیر ضروربالا برد .

     هر جزء یک عملکرد اصلی و تعدادی عملکرد فرعی یا پشتیبانی کننده دارد . در عملکرد های ثانوی پتانسیل بهبود هزینه به طور جدی وجود دارد . ایده آل این است که برای رسیدن به بهترین و بالاترین ارزش هیچ عملکرد ثانوی و یا پشتیبانی نداشته باشیم . با این حال این موضوع عملی نیست ، بنابراین بهتر این است که این عملکردها را حداقل از نظر تعداد و هزینه کاهش دهیم .

     یک متخصص ارزش که از روش های برنامه کاری مهندسی ارزش استفاده کند ، می تواند تمامی عملکردهای غیر ضرور ، هزینه های پنهان و هزینه هایی که را از طرق دیگر قابل شناسایی نیستند ، شناسایی و حذف نماید .

3-3 : مهندس ارزش :

    معمولاً تعیین مسئولیت سازمان دهی و رهبری مطالعه مهندسی ارزش به هماهنگ کننده گروه مهندسی ارزش ( مهندس ارزش ) سپرده می شود .

     مهندسی ارزش روشی است که در زمانی که نتایج بهتر از حد معمول انتظار داریم بکار گرفته می شود . مهندسی ارزش لزوماً نیازمند یک سازمان جدید نیست ، بلکه یک فعالیت سازمان یافته است که می تواند در قسمتی از فرهنگ سازمانی قرار گیرد . برای موفقیت مهندسی ارزش ارتباط و اتحاد کامل با کلیه بخش های سازمان ضروری است .

     از نظر سنتی ، مدیریت معتقد است که مسئولیت های اجرایی را تفویض نماید و متخصصین مربوطه را در تکالیف محوله مسئول بداند . این امر نه تنها موجب بهبود عملکرد است ، بلکه بطور خود کار ، هزینه ها نیز به نحو مطلوب برآورده می شود . از این رو چنین روش هایی بسیار مورد توجه بوده است . یک مطالعه موفق مهندسی ارزش باید دارای شرایط ذیل باشد :

     1- دانش و تخصص در میدان فنی مورد مطالعه

     2- پیشینه موفق در زمینه اجرای مهندسی ارزش

 

 

 

 

فصل چهارم : برنامه کاری مهندسی ارزش

     برنامه کاری مهندسی ارزش آرایه ای از رویکردها و عملکرد لازم برای بدست آوردن جواب بهتر و موثّرتر برای مسأله می باشد . برنامه کاری مهندسی ارزش از هفت فاز زیر تشکیل شده است :

1- فاز عمومی                               2- فازعملکرد                             3- فاز خلاقیت

4- فاز ارزیابی                              5- فاز بررسی                            6- فاز توسـعه

7- فاز توصیه  

     با تبعیت از برنامه کاری مهندسی ارزش مطمئن می شویم که در زمان کوتاهی به نتیجه بهتر می رسیم . این برنامه موجب می شود تا توضیح دقیق تر و مناسب تری از شرایط و اعمال داشته باشیم . این برنامه کاری موارد هزینه بر را مشخص ترمی سازد و بنابراین نشان می دهد که در چه جاهایی باید کوشش های جدی تری انجام شود . این برنامه بر اساس واقعیت است و در نتیجه به تصمیمات واقعی نزدیکتر می باشد .

     مادامیکه یک عملکرد مورد نیاز باشد و و تصمیمی که برای عملکرد اتخاذ می شود یک بار مالی بهمراه داشته باشد ، برنامه کاری مهندسی ارزش بهترین حل ارزشی را بهمراه خواهد داشت .

     مهندسی ارزش یک چارچوب تحلیلی برای تعیین عملکرد یک پروژه تعیین می کند . وقتی که عملکرد ها مشخص شدند و بروی آنها توافق صورت گرفت ، مهندسی ارزش روشی را برای کاهش هزینه بکار می گیرد بگونه ای که عملکرد ، کیفیت و مقبولیت محصول بهبود و یا بازده فرآیند افزایش یابد .

     هر کدام از مراحل برنامه کاری مهندسی ارزش از طریق یک و چند روش فنی پشتیبانی می گردد . به طور کلی حدود 24 روش( تکنیک ) در فرآیند مهندسی ارزش بکار گرفته می شود ، که در این بخش بطور مختصر این موارد توضیح داده می شود :

الف- فاز عمومی :

     سازمان دهی نیروی کار ، مشخص نمودن تصمیم گیرنده ، انتخاب محدوده کار ، تخصیص عملکرد به هر کدام از اجزاء و جهت دهی مطالبات به کارگروهی . قواعد مهندسی ارزش تاکید به کنترل احساسات و افکار دارد .

     1- بهره گیری از روابط خوب انسانی : مهندسی ارزش یک کوشش گروهی است . مهندسی ارزش عبارت است از فهمیدن ، درک کردن و کار کردن با مردم و لازمه آن تماس شخص بین گروه و خارج از آن انجام می باشد .

ب- فاز اطلاعات :

     تجزیه مسأله به اشکال خاص ، پرهیز از کلی گویی ، جمع آوری کامل تمامی اطلاعات مربوط ، برای کمک در تصمیم گیری و تعیین هزینه ها

     2- پرهیز از کلی گویی : کار کردن روی موارد خاص

     3- فایق آمدن بر موانع : مهندسی ارزش به معنی تغییر برای بهبود است . بنابراین مقاومت در مقابل تغییر طبیعی است . بسیار مهم است که موانع را تشخیص دهید و با مهارت از آنها عبور کنید .

     4- مطمئن شدن از حقایق : باید اطلاعات را از بهترین و درست ترین منابع بدست آوریم .

     5- مورد سئوال قرار دادن هر چیزی به طور سازنده : رد مهندسی ارزش نباید هر چیزی را با شرایط ظاهری پذیرفت . برخورد سئوال گونه بخصوص در طول توسعه عملکرد ها اهمیت دارد .

     6- تعیین هزینه ها : احتیاج به اطلاعات حقیقی برای هزینه ضروری است . باید به گونه ای عمل کرد که اطلاعات معنی دار برای کار مورد نظر جمع آوری گردد .

     7- تعیین کردن ارزش پولی برای تمامی موارد : توجه به هزینه های غیر ضرور که معمولاً در این محدوده ها رخ می دهد .

ج- فاز عملکرد :

     تعریف عملکردهای اصلی و فرعی . سنگ بنای مهندسی ارزش :

الف- عملی که جزء مورد نظر را انجام می دهد .

ب- شی ء مورد عمل یا آن چیزی که عمل روی آن صورت می گیرد .

     8- بکار گرفتن قضاوت منطقی : تصمیم گیری بر اساس واقعیت ، استفاده از عملکردهای گذشته برای حل مسایل آینده

      9- حمایت از کار گروهی : زمان کار بالا می رود ، عملکرد خوب تنها نتیجه عملکرد مناسب فرد نیست بلکه نتیجه عملکرد افراد یک گروه به صورت جمعی می باشد .

     10- تعریف و طبقه بندی کردن عملکردها : طبقه بندی عملکردها به 3 قسمت : اصلی – پشتیبانی کننده – فرعی . این موضوع قلب مهندسی ارزش است .

 

 

 

د- فاز خلاقیت :

     بکارگیری روش هایی که منجر به  خلق ایده های جدید شوند . این روش شامل دو فرآیند ذهنی است : خلق و قضاوت . با مهار کردن قوه قضاوت ، آرایه ای از ایده ها برای عملکردهای تعریف شده ایجاد می شوند .

     11- فعال کردن ذهن : با استفاده از از تجربه می توان با محدود کردن قوه قضاوت ، ذهن را به صورت جدی فعال شود . در این صورت فرد می تواند ایده های زیادی برای انجام عملکردها ارایه نماید . این روح مهندسی ارزش است .

      12- ساده سازی کردن : پیچیدگی ، استثنائات ، حالت های خاص و غیره همگی نتیجه اضافات ، و اصطلاحات و تغییرات انجام شده در طول رشد محصول می باشد . تا آنجا که عملی است ساده سازی کنید .

هـ- فاز ارزیابی :

     عقاید و ایده هایی که در فاز خلاقیت ایجاد گردید  حلا تصفیه ، اصلاح و ترکیب می گردند تا پیشنهاد مورد نظر حاصل شود . و سرانجام بهترین ایده ها انتخاب می گردند .

     13- ترکیب و تصفیه کردن ایده ها : ایده ها با استفاده از خلاقیت مستمر تصفیه می شوند .

      14- در نظر گرفتن هزینه برای تمامی ایده ها : از آنجا که ارزش ، نسبت به عملکرد به هزینه بکارگیری هر ایده و صرفه جویی مورد انتظار باید محاسبه گردد .

و- فاز تحقیق و بررسی :

     تجدید نظر وبررسی دوباره ایده های انتخاب شده با استفاده از مشاورین و استانداردها

     15- مشخص کردن عملکردهای جایگزین : مشخص کردن عملکردهای ضروری برای فرآیند .

     16- استفاده از استانداردها : ایتفاده از استانداردها متضمن پایین ترین قیمت و در دسترس بودن به بهترین شکل ممکن است .

      17- مشاوره کردن با متخصیصن : استفاده از تجارب ـــــــــــ به روز کردن اطلاعات

      18- استفاده از محصولات ، فرآیندها و رویه های خاص : استفاده از محصولات آماده که عملکرد مطلوب دارند ، 50% هزینه را صرفه جویی می کند و در زمان هم صرفه جویی می کند .

      19- ارزیابی با استفاده از روش مقایسه ای : مقایسه جوابها و هزینه های پیش بینی شده برای هر یک تا مشخص شود که کدامیک امان بیشتری برای رسیدن به سطح ارزشی تعریف شده در هدف دارد . نادیده نگرفتن هیچ ایده ای

      20- خرج کردن پول با تفکر شخصی ( پول خود ) : اگر پول خودتان باشد ، اینکار را انجام می دهید ؟

      21- ارائه کردن جوابها با اطلاعات کافی برای تصمیم گیری

ز- فاز اجرا :

     گزینه پیشنهادی برای تغییر و افزایش ارزش به مدیریت برای تأیید نهایی و اجرا ارائه می شود . این برنامه یک رویکرد متوالی و بدون چرخه بازخورد نیست و در طول این فرآیند اطلاعات و داده های جدید بصورت عمدی و یا غیر عمدی ظهور و یا از دست می روند تا آنجا که کمترین هزینه و بهترین راه حل ظهور نماید ، یعنی هر فاز قبل از اینکه فاز بعدی شروع شود ، بطور کامل و با روش های مقتضی بررسی می گردد . در طی هر فاز زمینه برای فاز بعدی آماده می گردد . بنابراین بعضی از همپوشانی ها اجتناب ناپذیر است .

     22- ارائه کردن دو راه حل در صورت امکان

     23- بررسی کردن صرفه جویی های قبل پیش بینی با استفاده از ممیزی مستقل : جوابها بدست آمده تا زمانیکه به اجرا در نیایند و صرفه جویی پیش بینی شده در عملکرد تحقق نیابد ارزشی ندارند . یک ممیزی متقل باعث افزایش اعتماد می گردد .

     24- اعتراف کردن به کمک های انجام شده : مهندسی ارزش کاری گروهی است نه یک نفره . 

1-4 : تمایز مهندسی ارزش با سایر روش ها :

     1- مهندسی ارزش یک فعالیت مستمر وپیوسته برای پیشرفت و بهبود است و معمولاً چیز کاملاً متفاوتی را تولید می کند که مناسب تر و مفید تر می باشد . هدف آن قیمت ، شاخص ارزش یا اختلاف ارزش می باشد . در این روش روی نیازهای متقاضی معامله صورت نمی گیرد ، بلکه نیازهای او باید کاملاً مرتفع گردد .

     2- مهندسی ارزش یک روش جهت دار است که به دنبال حداقل هزینه برای عملکردهای مورد نظر است و بر اساس هزینه های معنی دار استوار است .

     3- مهندسی ارزش به معنی بدست آوردن عملکرد معادل یا بهتر با همان هزینه یا کمتر می باشد .    

     4- با استفاده از مهندسی ارزش در فاز طراحی ،‌ حداکثر صرفه جویی مورد توجه است و با تمرکز روی نواحی پر هزینه ، آن موارد و اجزائی را که در آنها پتانسیل صرفه جویی هزینه وجود دارد ، شناسایی می کند و معمولا با10% برگشت سرمایه همراه است . 

     5- مهندسی ارزش یک کار گروهی است و موفقیت حاصل شراکت بین افراد و روش کار می باشد و کمک می کند تا هرچه سریعتر و مناسب تر به جواب برسید . در این روش کار تمام نمی شود ، مگر اینکه پیشنهاد و نتایج آن تأیید شوند .

     6- مهندسی ارزش هیچ چیز را همانگونه که هست قبول نمی کند و به دنبال کشف ایده های ناب و به کار گیری آنهاست ، که می توان با نگاههای دوم ، سوم ، ... به موضوع پتانسیل کامل ارزش را بدست آورده و به بهترین نتیجه ممکن رسید .     

     7- قابلیت کاهش هزینه از طریق مهندسی ارزش بیش از 30% است . نیروی کار معمولی ( 5% ) ، مهندسین آموزش دیده صنایع ( 10% تا 15% )

     8- مهندسی ارزش یعنی بالا بردن سطح مهارت کارکنان . مهندسی ارزش یک هدیه است . 

 

     فصل پنجم : مهندسی ارزش و کیفیت

     امروزه طرز تفکر و دیدگاه مدیران شرکت ها به کیفیت نگاه دیگری است . تولید با کیفیت مطلوب ، مستلزم داشتن تعریف روشن و شفاف از اهداف ، داشتن برنامه کاری و دستورالعمل مشخص برای هر بخش از کار و هر مرحله از فرآیند ، داشتن سیستم ردگیری  نمایشی کارآ ، اندازه گیری ، مستند سازی ، ثبت وقایع در زمانها و مکانها و چگونگی انجام کارها می باشد . همه اینها به معنی مهندسی ارزش خوب است زیرا :

     1- کیفیت ارزش است و ارتباط تنگاتنگی بین این دو وجود دارد .

     2- ارزش به معنی عملکرد و اعتبار است و مفهوم عملکرد قلب مهندسی ارزش است .

     3- رویکرد تصمیم گروهی مهندسی ارزش در فرآیند توسعه موجب تضمین و ارتقاء کیفیت می شود .

     4- در فرآیند مهندسی ارزش نیاز به هر کاری با این هدف دنبال می شود که : کاملاً درست ، نه کمتر و نه بیشتر .

     5- کیفیت باید نه تنها به نیازهای فعلی بلکه حتی بر نیازهای آتی مشتری نیز سایه افکند . مشخصهای کیفی که مد نظر مشتری است ممکن است متفاوت باشد اما عملکرد مورد نظر مشتری بدون تغییر باقی می ماند . در مهندسی ارزش عملکرد اصلی به نحو مطمئن و موثر تعیین می شود و برای بهبود هزینه و کاهش آنها ، عملکردهای ثانوی و فرعی مورد مطالعه قرار می گیرد . در اینجاست که گزینه های جایگزین و مشابه برای دسترسی به عملکردهای ثانوی با هزینه کمتر بدست می آید .

     6- در فرآیند مهندسی ارزش با استفاده از فاز خلاقیت و هم اندیشی نسبت به تعمیق ایده های متعددی که تولید می شود ، اقدام لازم به عمل می آید .

     7- با بکارگیری استانداردهای مختلف تولید ، محصولات مختلف تا حد زیادی از عملکردهای کیفی مشابه برخوردار می باشند . تولید بدون نقص یک قاعده و قانون در تولید تلقی می شود و توجه به کیفیت موجب می شود که نیازهای مشتری در سطح بسیار بالایی تأمین گردد .

     8- برنامه کاری مهندسی ارزش این قابلیت را دارد که بتوان به طور سازمان یافته نیازهای مشتری را ارزیابی و شناسایی کند و در عین حال مشخص کند که این نیازها چگونه به نحو مطلوب برآورده گردد .