طرح نظام اطلاعاتی انرژی کشور

فریبا فصیحی هرندی

مرکز اطلاعات انرژی معاونت امور انرژی وزارت نیرو

خلاصه

نظر به اینکه هرگونه تحقیق، برنامه‌ریزی به آمار و اطلاعات دقیق، مرتبط و بهنگام نیازدارد| وبا توجه به اینکه انرژی به عنوان سرمایه ملی کشور ما از اهمیت ویژه‎ای برخوردار میباشد و اتخاذ هر گونه تصمیم درست در بخش انرژی کشور اثری گسترده در بخش‎های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خواهد داشت در حالی که اثر تصمیم نادرست در مواردی جبران ناپذیرخواهد بود .بر این اساس ایجاد یک نظام اطلاع رسانی همگون در بخش انرژی  امری الزامی می‎شود.

واژه‎های کلیدی: اطلاع‎رسانی، انرژی، سرمایه ملی

مقدمه

عصر حاضر به عنوان عصر اطلاعات شناخته شده است و در این ارتباط فن‎آوری اطلاعات به عنوان زیربنای توسعه و به عنوان ابزاری قدرتمند موجد تغییرات و دگرگونیهای بنیادین در جوامع بشری گردیده و عامل کلیدی و مؤثر در گسترش خدمات مختلف در کشورها شده است. امروزه نقش اساسی اطلاعات دقیق و بهنگام در کلیة زمینه های توسعه اقتصادی و اجتماعی غیرقابل انکار است. ایجاد پایگاه اطلاعات،‌ ایجاد شبکه‎های اطلاع‎رسانی، فراهم آوردن بسترهای لازم برای دستیابی آسان و سریع به اطلاعات با بکارگیری فن‎آوری اطلاعات، عرضه و ارائه اطلاعات به نظام تصمیم‎گیری و مدیریت کلان کشور از اهمیت ویژه‎ای برخوردار است. هر چند چنین رسالتی برای نظام اطلاعاتی در سیاست‎گذاری، برنامه‎ریزی و توسعه کلیه بخشهای مختلف کاملاً مطرح و موردنظر می‌باشد لیکن در کشور ما در بخش مهمی چون انرژی و به دلیل دارا بودن ذخایر و منابع فراوان انرژی و نقش و سهم این بخش در اقتصاد، در منابع ارزی کشور و در درآمد دولت اهمیت این رسالت و تأثیر وجود نظام اطلاعاتی مزبور دو چندان می‎تواند جلوه‎گر باشد.

     در حال حاضر علیرغم نیاز روزافزون مسئولین، مدیران، پژوهشگران، و متخصصان در سازمانهای دولتی و غیر دولتی کشور به اطلاعات صحیح، دقیق و بهنگام انرژی برای استفاده و کاربرد در برنامه‎ریزی، سیاست‎گذاری، تصمیم‎گیری، تحقیق و توسعه انرژی، عدم کفایت اطلاعات موجود و نیز عدم دسترسی مناسب و سریع و آسان به اطلاعات انرژی یکی از ضعف‎ها و محدودیت‎های موجود در مدیریت کلان بخش انرژی کشور است. در این راستا داشتن نظام اطلاعات انرژی که با جمع‎آوری، سازماندهی و پردازش آمار و اطلاعات انرژی و نیز فراهم نمودن تسهیلات و امکانات دستیابی و دسترسی سریع و آسان به این اطلاعات، با استفاده و بکارگیری فنآوری اطلاعات، مسئولین، محققین و دست اندرکاران این بخش را یاری نماید و اجرای طرحی مستقل برای ایجاد چنین نظامی در کشور از ضروریات است.

اقدامات دیگر کشورها

     با توجه به اهمیت و نقش استراتژیک بخش انرژی در جهان امروز و اهمیت دسترسی به اطلاعات منابع انرژی، امروزه مراکز و پایگاههای اطلاعات انرژی بی‎شماری در اغلب کشورها ایجاد و توسعه داده شده و از خدمات اطلاعاتی آنها به نحو مطلوب استفاده می‎گردد. براساس بررسیهای به عمل آمده در حال حاضر بیش از 8000 مرکز اطلاع رسانی انرژی در جهان در زمینه مدیریت اطلاعات انرژی و ارائه خدمات اطلاع رسانی به کشورشان فعالیت دارند ، از جمله مراکز زیر :                                                                                       

·         مؤسسه مدیریت اطلاعات انرژی آمریکا (EIA):   این مؤسسه زیر نظر وزارت انرژی آمریکا (DOE) فعالیت دارد. این مؤسسه نسبت به جمع آوری و ارائه  اطلاعات انرژی آمریکا و جهان شامل اطلاعات نفت، گاز، ذغال سنگ، انرژی هسته‌ای، برق ، انرژی و محیط زیست، انرژیهای نو، ... اقدام می نماید. این اطلاعات به صورت فایل از طریق اینترنت قابل دسترسی بوده و برخی از این اطلاعات به صورت چاپی و دیسکهای نوری منتشر می‎گردد. بودجه این مؤسسه در سال 2000 با 370 نفر پرسنل برابر  368 / 72  میلیون دلار میباشد که 49%  این بودجه برای حقوق کارکنان و36% برای طراحی بانکهای اطلاعات و 15% آن برای تجهیزات شامل کامپیوتر، فضای مؤسسه و ارتباطات و خطوط تلفن و تجهیزات دفتری میباشد و بودجه سال 2001  این مؤسسه 6/3 %  افزایش خواهد داشت.                  

·         مرکز اطلاعات انرژی مصر (EIC) : این مرکز زیر نظر سازمان برنامه ریزی انرژی مصر (OPE)  فعالیت دارد. از جمله وظایف این مرکز جمع آوری، و ارائه اطلاعات در کلیه زمینه‎های انرژی مصر و سایر کشورهای جهان به برنامه‎ریزان و متقاضیان اطلاعات انرژی می‎باشد.

نگاهی به ساختار نظام اطلاعاتی انرژی کشور

ساختار نظام اطلاعاتی انرژی در کشور ما به صورت پراکنده و نامرتبط به یکدیگر به صورت ناپیوسته است. در چنین ساختاری برقراری هماهنگی بین اجزای اطلاعات، فراهم آوردن اطلاعات خرد و کلان، تجزیه، تحلیل اطلاعات و تبادل اطلاعات به سختی امکان‎پذیر است. در نهایت از ناهماهنگی در ساختار و روشهای جمع‎آوری و ارائه اطلاعات مشکلات دیگری به شرح زیر بروز خواهد کرد:

1.   دوباره کاری در جمع‎آوری اطلاعات که در نهایت به سنگین شدن بار هزینه گردآوری می‎انجامد.

2.    آمار و اطلاعات انرژی انتشار یافته دقیق و قابل اعتماد نیست.

3.   اطلاعـــات محــــرمانه به ســــازمانها و مراکز مسئول برای برنامه‌ریزی و سیاست‏گذاری بخش انرژی کشور ارائه نمی‎شود

4.   مدیران کشور با حدس و گمان  در بخش انرژی برنامه‌ریزی و سیاست‎گذاری می‎کنند

5.  مفاهیم و روشهای جمع‌آوری اطلاعات در مراکز تولید  اطلاعات انرژی  یکسان نیست

6.  اطلاعات در بخش تقاضای انرژی ناکافی می‎ماند

7.  انتشار آمار و اطلاعات در مراکز تولید اطلاعات با  تأخیر صورت می‎پذیرد

8.  اطلاعات غیرمحرمانه در موارد متعدد غیر قابل دسترس می‎شود

9.  اطلاعات به موقع  و سریع در اختیار مدیران و پژوهشگران قرار نمی‎گیرد

10.                     اطلاعات مشابه از منابع مختلف متفاوت می‌شود

11.                     اطلاعات بهنگام باقی نمی‎ماند

12.                     دخل و تصرف در ارائه و نتایج اطلاعات صورت می‎پذیرد

13.                     اطلاعات نظم و انظباط خاصی ندارد

14.                     ناهماهنگی بین مراکز تولید اطلاعات انرژی کشور وجود دارد

15.                     قابلیت مقایسه و تجزیه و تحلیل اطلاعات در گروههای مختلف آمار انرژی وجود ندارد

16.                     ایجاد سیستم بانک اطلاعات انرژی قابل دسترس که فقدان آن مشکلات زیر را برای مراکز تولید اطلاعات بوجود می‎آورد :

·          فقدان امکان کنترل بر روی اطلاعات

·          نبود پردازش بر روی اطلاعات

·         فقدان مدیریت بر روی اطلاعات

·         نبود امکان بازیابی اطلاعات به صورت آسان و سریع

هدف طرح نظام اطلاعاتی انرژی کشور

با توجه به نیاز روز افزون مدیران، برنامه‎ریزان و پژوهشگران در امر تحقیق و توسعه، برنامه‎ریزی و صرفه‎جویی در بخش انرژی کشور بنا به تصویب قانون بودجه سال 1380 اجرای طرح ایجاد نظام اطلاعاتی انرژی کشور به وزارت نیرو تکلیف شد.

هدف این طرح جمع‎آوری آمار و اطلاعات، ساماندهی و سازماندهی اطلاعات جمع‎آوری شده، و فراهم نمودن بستر و امکانات لازم برای دسترسی آسان و سریع به اطلاعات صحیح و بهنگام انرژی ایران و جهان با استفاده از فن‎آوری اطلاعات و بهره‎گیری از سخت‎افزار و نرم‎افزار مناسب می‌باشد.

     براساس این طرح اطلاعات مختلف در زمینه منابع و ذخایر انرژی، اطلاعات مربوط به عرضه انرژی و تقاضای انرژی و کلیه اطلاعات انرژی مرتبط با بخشهای مختلف کشور، اطلاعات مراکز فعال انرژی کشور و مشاوران و پیمانکاران مربوطه ایرانی، اطلاعات محققان و پژوهشگران انرژی کشور و همچنین اطلاعات مربوط به استانداردهای انرژی ایران و جهان گردآوری، طبقه‌بندی، پردازش، ذخیره و نگهداری می‎شود. و به صورت بانکهای اطلاعاتی از طریق شبکه کامپیوتری برای استفاده مسئولین، برنامه‌ریزان، سیاست‎گذاران، محققین، دانشگاهیان و کلیه دست‎اندرکاران بخش انرژی قابل  ارائه می‎باشد.

این طرح دارای سه پروژه است:

1-  پروژه جمع‎آوری اطلاعات انرژی کشور

2-  پروژه توسعه سیستم جامع بانک اطلاعات انرژی

3-  پروژه توسعه سیستم اطلاع‎رسانی انرژی

سابقه طرح و اقدامات انجام شده

     در سالهای گذشته با استفاده از اعتبارات طرح تحقیقات و مطالعات انرژی و به صورت پروژه‌ای در قالب طرح مزبور مرکز اطلاعات انرژی در وزارت نیرو به منظور تهیه و ارائه آمار و اطلاعات سازمان یافته و پردازش شده به صورت متمرکز و سیستماتیک ایجاد گردید که در راستای تحقق این هدف با توسعه مرکز مزبور اقدامات ذیل تاکنون انجام گردیده است:

·         بهبود و توسعه منابع اطلاعاتی در زمینه انرژی

·         راه‎اندازی سیستم اطلاع‎رسانی از راه دور

·         راه‎اندازی شبکه محلی در امور انرژی وزارت نیرو

·         راه‎اندازی و بهبود و توسعه کتابخانه تخصصی انرژی

با این حال با توجه به ناکافی بودن اقدامات مزبور در زمینه تجهیز و توسعه مرکز اطلاعات در دستیابی و تحقق اهداف مورد نظر و با عنایت به ماهیت نظام‎های اطلاعاتی که تداوم امر، توسعه آن و بهنگام نمودن آمار و اطلاعات از ویژگی‎های آنها است. و نیز با توجه به ابعاد و گستردگی موضوع و هدف طرح که خود از زیرمجموعه و پروژه‎های متعددی تشکیل می‎یابد کسب نتیجه مطلوب و رسیدن به اهداف گفته شده مستلزم وجود طرحی مستقل در این زمینه می‎باشد که در این رابطه طرح ایجاد نظام اطلاعاتی انرژی کشور پیشنهاد گردیده است.

پروژه‎های طرح نظام اطلاعاتی انرژی کشور

·         پروژه توسعه سیستم جامع بانک اطلاعات انرژی

هموار نمودن مسیرهای کسب اطلاعات ،سازماندهی اطلاعات به دست آمده و در اختیار گذاشتن ابزار جستجوی مناسب به منظور استخراج اطلاعات، از جمله اهدافی است که در کلیه زمینه‎ها ازجمله انرژی درعصر اطلاعات دنبال می‎شود.

ارائه کلیه آمار و اطلاعات انرژی کشور اعم از: عرضه| تقاضا | داده‎های اقتصادی| تعرفه و قیمت‎گذاری و محیط زیست و انرژی و همچنین مراکز فعال| نیروی انسانی| استانداردها| قوانین و مقررات و فرهنگ و مفاهیم انرژی جهت برنامه‎ریزان انرژی کشور و پژوهشگران| دانشجویان و محققین انرژی داخل و خارج از کشور یک ضرورت است که در این رابطه جهت پردازش| ذخیره‎سازی | یکپارچه‎سازی و انتقال اطلاعات با استفاده از نرم‎افزارها و سخت افزارهای مورد نیاز|  ایجاد سیستم جامع بانک اطلاعات و آمار انرژی کشور لازم و ضروری است.

زیر فعالیتهای تعریف شده سیستم جامع بانک اطلاعات انرژی ایران

سیستم جامع بانک اطلاعات انرژی ایران شامل بانک آماری انرژی کشور وشش بانک اطلاعاتی دیگر می‏باشد که عبارتند از:

1ـ بانک اطلاعات آماری انرژی درکشور

2ـ بانک اطلاعات متخصصین انرژی درکشور

3ـ بانک اطلاعات مراکز فعال انرژی  درکشور

4ـ بانک اطلاعات مشخصات بیست وچهارمحصول منتخب  انرژی بر در کشور

5ـ بانک اطلاعات قوانین و مقررات انرژی درکشور

6ـ بانک اطلاعات استانداردهای تجهیزات انرژی بر در کشور

7ـ بانک فرهنگ مفاهیم انرژی

8ـ توسعه و بهبود بانکهای اطلاعاتی فوق

9ـ ورود اطلاعات

10ـ ارائه اطلاعات به متقاضیان از طریق شبکه های اطلاع رسانی به صورت سهل و آسان

·         پروژه جمع آوری آمار و اطلاعات انرژی کشور

با توجه به کمبود و عدم دسترسی به اطلاعات دقیق و بروز اطلاعات بخش‎های مختلف انرژی اعم از نفت| گاز| برق| صنعت| تجهیزات خانگی| هزینه و خانوار| منابع انسانی انرژی| مراکز فعال انرژی و ... پروژه جمع‎آوری آمار و اطلاعات انرژی کشور  تعریف گردیده است که اهداف این  پروژه به شرح زیر می‎باشد:

ـ محاسبه شدت جریان انرژی

ـ محاسبه میزان کاهش مصرف انرژی

ـ تعیین پتانسیل صرفه‎جویی و تعیین اولویت‎ها

ـ برنامه‎ریزی انرژی در سطوح کلان

ـ برنامه‎ریزی سیستم انرژی

ـ برنامه‎ریزی بخش انرژی

ـ اجرا وبه هنگام سازی مدل‎های عرضه و تقاضای انرژی

ـ ایجاد سیستم مشابه اطلاعات انرژی و بانک اطلاعاتی

ـ‌کمک به مقامات تصمیم گیرنده | محققان و دست اندرکاران بخش انرژی

زیر فعالیتهای تعریف شده پروژه جمع آوری اطلاعات انرژی

1ـ جمع آوری اطلاعات هزینه خانوار

2ـ جمع آوری اطلاعات کارگاههای صنعتی

3ـ جمع آوری اطلاعات مراکز فعال انرژی 

4ـ جمع آوری اطلاعات محققین انرژی

5ـ جمع آوری اطلاعات تجهیزات خانگی انرژی بر

6ـ جمع آوری اطلاعات نفت ، گاز و ذغال سنگ

7ـ جمع آوری اطلاعات مصرف انرژی در بخشهای مختلف کشور

8ـ بروز رسانی اطلاعات 

·         پروژه توسعه سیستم اطلاع رسانی انرژی

بررسی‎ها و مطالعات وضعیت جاری سیستم اطلاع‎رسانی انرژی نشان می‎دهد که در حال حاضر مجموعه امکانات؛ تجهیزات| متخصصان| نیازها و کوشش‎هایی که در این حوزه مطرح شده ملغمه پیچیده‎ای را پدید آورده که در تصمیم‎گیری مدیران اثر به سزایی می‎گذارد. پروژه توسعه سیستم اطلاع رسانی انرژی برای مقابله با این دشواری‎ها تعریف گردیده است.

اهداف مهم این پروژه عبارتند از:

1ـ دستیابی به اطلاعات انرژی در حداقل زمان

2ـ دستیابی به اطلاعات انرژی در حداکثر دقت

3ـ گردآوری اطلاعات انرژی مورد نیاز

این پروژه شامل دو بخش است:

الف) سیستم‎های اطلاع‎رسانی

  ب) خدمات اطلاع‎رسانی

الف) سیستم‎های اطلاع‎رسانی

1ـ بهبود و توسعه سیستم کتابخانه

2ـ بهبود و توسعه شبکه اطلاع رسانی از راه دور

3ـ بهبود و توسعه شبکه LAN

4ـ بهبود و توسعه سیستم اطلاعاتیBBS 

5ـ راه اندازی و بهبود و توسعه شبکه WAN

6ـ راه اندازی و بهبود و توسعه سرویس اطلاعاتی وب جهت ارائه اطلاعات از طریق اینترنت

7ـ راه اندازی سرویس‎های اطلاعاتی با استفاده از نرم افزارهای کاربردی

8ـ راه اندازی و بهبود و توسعه سیستم های ارتباطی و رایانه‎ای

9ـ تعمیر و نگهداری سیستم‎ها

ب) خدمات اطلاع رسانی

1- کتابخانه

2- جستجوی موضوعی  

3- بهبود و توسعه منابع اطلاعاتی ( کتب، نشریات، اسناد، نرم افزار و بانکهای اطلاعاتی )

4- سفارش منابع اطلاعاتی

5- ارتباط با دیگر مراکز داخلی و خارجی

6ـ انتشار ماهنامه خبری

بودجه و اعتبارات طرح

براساس پروژه‎های تعریف شده بودجه این طرح000 / 000 / 4300 میلیون ریال برای برنامه پنجساله سوم بر آورد گردیده است .  

ساختار طرح  نظام اطلاعاتی انرژی کشور

با توجه به حساسیت بخش انرژی از دیدگاه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی  نیاز به یک ساختار اطلاعاتی پیوسته، مرتبط به صورت ارگانیک در ایران مشهود است، در چنین ساختاری اطلاعات در بافتی همگون و با تعاریف و روشهای از پیش معین شده و به صورت یکپارچه خواهد بود. برای ایجاد یک نظام اطلاع‌رسانی همگون دربخش انرژی کشور نیاز به جامعه آماری هماهنگ، مرتبط، پویا و مکانیزه داریم. آنچه این نظام آماری و اطلاعاتی را منظم و قانونمند می‎سازد، ایجاد هماهنگی و ارتباطی است که بین وزارتخانه‌های مرتبط با انرژی شامل نفت، نیرو، صنایع، مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، کشاورزی وجهاد سازندگی و سایر مراکز تولید و مصرف انرژی،  جهت تهیه و ارائه آمار و اطلاعات صحیح بدون هیچگونه دخل و تصرف در آن  فراهم می‎گردد و بدینوسیله دسترسی به اطلاعات صحیح  و هماهنگ و قابل اطمینان  به صورت سهل و آسان برای محققان و برنامه‎ریزان جهت اخذ تصمیمات درست و ایجاد تحول در بخش انرژی کشور امکان‎پذیر شود. بنابراین برای ایجاد یک نظام اطلاعاتی انرژی هماهنگ، مرتبط و مکانیزه باید روشهای جمع‎آوری اطلاعات، تعاریف و مفاهیم انرژی، چگونگی به هنگام نگاهداری اطلاعات، زبان برنامه‎نویسی و زبان استاندارد برای بهبود تبادل اطلاعات با یک برنامه‎ریزی درست و دقیق مشخص و معین گردد.

موارد زیر از فواید این طرح است :

ـ مشخص شدن نیازهای اطلاعاتی بخش انرژی کشور با همکاری سازمانهای ذیربط برای هرگونه سیاست‎گذاری، برنامه‌ریزی و صرفه‌جویی  در بخش انرژی کشور

ـ ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی انرژی واحد و همگون با تعاریف و مفاهیم معین و روشهای جمع‎آوری آمار و اطلاعات مشخص ، هماهنگ و مدون 

ـ امکان ایجاد یک شبکه اطلاع‎رسانی همگون در بخش انرژی کشور

ـ امکان دسترسی به اطلاعات بهنگام

ـ امکان ارائه  نتایج حاصل از تحقیقات به محققان داخل و خارج کشور 

ـ انتشار آمارنامه از طرف سازمانهای ذیربط در زمان از پیش معین شده و قابل مقایسه با استاندارهای بین‎المللی

ـ ارائه اطلاعاتی محرمانه به  سازمانهای مسئول برای اتخاذ تصمیمات قابل اطمینان

ـ ایجاد یک بانک اطلاعات انرژی با توجه به نیازهای اطلاعاتی کشور و سازمانهای ذیربط مکلف به تأمین اطلاعات آن به صورت مستمرگردند

ـ شناسایی نوع فعالیت سازمانها و همچنین نیازهای اطلاعاتی انرژی سازمانها

تدابیر دستیابی به منابع اطلاعاتی انرژی

فعالیتهای مشترکی مانند نظام اطلاعاتی انرژی کشور، نیاز به تدابیری برای دستیابی به منابع اطلاعاتی را دارد  شامل: راهنمای مراکز انرژی و شبکه‎های اطلاعاتی انرژی، راهنمای محققین انرژی، راهنمای کتابخانه‎های انرژی، راهنمای فهرستگان کتب و نشریات انرژی، راهنمای روش دستیابی به منابع اطلاعاتی. در حال حاضر مرکز اطلاعات انرژی فعالیت گسترده‎ای را برای گردآوری این اطلاعات نموده است.

روشهای تبادل  اطلاعات

امروزه با استفاده از رایانه و تجهیزات ارتباطی می‌توان اطلاعات را به ترتیبی مؤثر و با صرفه به سهولت  با یکدیگر مبادله نمود. که به چند روش امکان‎پذیر است :

·         پست الکترونیک

·         پروتکل انتقال فایل (FTP)

·         کنفرانس الکترونیکی

·         گفتگو از طریق شبکه

·         چاپ و ذخیره اطلاعات از طریق شبکه‎های کامپیوتر

·         اطلاعات به صورت آماری متن، تصویر، صدا، فیلم، نمودار از دیگر امکانات شبکه کامپیوتری با استفاده از برنامه‎های کاربردی استاندارد

·         امکان دسترسی به اطلاعات محرمانه برای کاربران خاص با ورود رمز

·         امکان دسترسی به اطلاعات توسط چند کاربر همزمان

·         امکان ارسال و دریافت اطلاعات مجاز از طریق کتابخانه‎های الکترونیکی

·         امانت بین کتابخانه‎ای به صورت الکترونیکی

·         ارائه اطلاعات به صورت چاپی و مکتوب

اولویتها و راهکارهای اجرایی

با توجه به این نکته که تحولات قیمتی بخش انرژی به عنوان یکی از سیاستهای اساسی برنامه سوم در نظر قرار گرفته با توجه موارد زیر:

ـ اولویت انرژی در توسعه اقتصادی

ـ اولویت انرژی در توسعه انسانی و توسعه پایدار

ـ جایگاه انرژی در ایجاد درآمد ملی

1ـ لازم است پایگاه‎های اطلاعاتی بخش انرژی به ترتیبی شفاف و فراگیر تحولات بخش انرژی را بدون هیچگونه دخل تصرفی در آمار و اطلاعات در اختیار مسئولان قراردهد و محققان برای تحقق بخشیدن به پروژه‌های انرژی در کشور باید بتوانند از این اطلاعات استفاده کنند.

2ـ وزارت نیرو برای شفاف‎سازی فعالیتهای مربوط به بخش انرژی تلاش همه جانبه‎ای را آغاز کرده است که انتشار سالنامه انرژی یک مورد مشخص آن است. برای بالا بردن دقت اطلاعات و به هنگام نگاه داشتن آمارها و انتشار به موقع آن همه دستگاه‎ها باید به همکاری با این وزارتخانه موظف شوند.

3ـ با توجه به موارد فوق کلیه واحدهای آماری کشور باید مکلف شوند که :

الف ـ در مورد هر نوع اطلاعات مربوط به بخش انرژی هماهنگیهای لازم را با وزارت نیرو به  عمل  آورند.

ب ـ اطلاعات آماری مورد نیاز وزارت نیرو را در زمان‎بندی مورد توافق و به صورت پیوسته در اختیار این وزارتخانه قرار دهند.

4ـ از آن جا که بخش بزرگی از اطلاعات آماری مورد نیاز هنوز در کشور گرد‌آوری نمی‌شود کلیه دستگاه‎ها و سازمانهای متصدی آمار، وظیفه دارند برحسب مورد، بودجه مورد نیاز را برای گردآوری اطلاعات درخواستی در بخش انرژی تخصیص دهند.

5ـ وزارت نیرو مکلف است همه ساله اطلاعات جدید درخواستی خود را به اطلاع سازمانهای مختلف برساند  تا امکان بودجه‌بندی را به آن سازمان بدهد.

6ـ انجام سرشماریهای ویژة انرژی با تناوب زمانی بین‌المللی باید به عنوان یک برنامه آمار همیشگی در برنامه‌های مرکز آمار ایران قرار داده شود و وزارت نیرو مکلف است تطابق پرسشنامه‎های اطلاعاتی را با خواسته‎های خود به مرکز آمار ایران ابلاغ نماید

لازم بذکر است برای ایجاد یک سیستم اطلاعاتی همگن باید کلیه اجزای آن فراهم گردد تا سیستم ایجاد و زنده بماند پس لازم می‎باشد سازمانها موظف به رعایت روشها و استانداردهای از پیش تعیین شده باشند تا بدینوسیله آمار واطلاعات انرژی در کل کشور با توجه به سیاست‎گذاریهای بخش انرژی کشور تهیه و به صورت مشخص و هماهنگ در اختیار محققان و مراجع داخلی و همچنین بین‎المللی قرار گیرد. 

بهره‎گیری از امکانات موجود

کلیه دستگاه‎های دولتی و واحدهای تحقیقی و تولیدی مرتبط با انرژی می‎توانند از طریق مرکز اطلاعات انرژی وزارت نیرو از امکانات زیر استفاده نمایند :

ـ سیستم‌ کتابخانه مرکز اطلاعات انرژی  این امکان را فراهم آورده است  که بتوان جهت صرفه‎جویی در هزینه از راه دور هر سازمان  از طریق شبکه و با هماهنگی قبلی، پایگاه کتابخانه سازمان متبوع خود را با  اختیارات لازم،  در این سیستم ایجاد و بروز نماید. 

·         بانک اطلاعات انرژی که در مرکز اطلاعات انرژی طراحی گردیده این امکان را دارد که اطلاعات  از طریق شبکه و یا پرونده (فایل) به شکل استاندارد تبدیل گردد و سپس در بانک اطلاعات انرژی قرار گیرد.

·         امکـان ارســــال و دریــــافت اطـــــلاعات زیر از طریق اینترنت با ورود به سایت.ir   www.iranenergy.org فراهم است.

·         دریافت اطلاعات محققان و پژوهشگران انرژی در ایران

·         دریافت اطلاعات مراکز و مشاوران و پیمانکاران فعال انرژی  در ایران

·         امکان دریافت و ارسال نیازهای اطلاعاتی به صورت پرونده(فایل)

·         امکان دریافت اطلاعات کتابخانه ها جهت ایجاد فهرستگان کتب و نشریات انرژی

·         امکانات بیشتر با یک برنامه‌ریزی و هماهنگی بین سازمانی با توجه به امکانات وتجهیزات موجود این مرکز جهت ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی انرژی همگون به آسانی امکان‌پذیر می‌باشد.

·         سازمانهای ذیربط می‌توانند آمار و اطلاعات خود را به شکل پرونده (فایل)  از طریق اینترنت و یا خط تلفن به مرکز اطلاعات انرژی ارسال نمایند و این مرکز، اطلاعات انرژی ارسالی را با ذکر مأخد در پایگاه اطلاعات انرژی کشور قرار می‎دهد، تا از طریق شبکه‌های راه دور در دسترس متقاضیان، اطلاعات انرژی قرار گیرد. اطلاعات محرمانه قابل دسترس برنامه‌ریزان و دولتمندان کشور از طریق شبکه با ورود رمز می‎باشد بنابراین سایر گروهها نمی‎توانند به آن دسترسی داشته باشند.

·         مراکز انرژی می‎توانند شبکه‎های اطلاعاتی سازمان متبوع خود را از طریق این نظام اطلاعاتی انرژی به محققان داخل و خارج از کشور معرفی نمایند تا بدینوسیله متقاضیان با ورود به شبکه اطلاعاتی انرژی کشور امکان دسترسی به سایر پایگاهها و مراکز اطلاعاتی انرژی کشور را هم داشته باشند. این سیستم باید مانند یک موتور قابلیت جستجو موضوعی را در کلیه مراکز اطلاعاتی تعریف شده و متصل به سیستم برای ارائه اطلاعات مورد نیاز کاربران  داشته باشد.

نتیجه‎گیری

مراجعه به دستاوردهای توسعه‎ای کشورهای مختلف جهان به وضوح نشان می‏دهد که اطلاع رسانی جایگاه ویژه‏ای در توسعه اقتصادی داشته است بدون داشتن پایگاه اطلاعاتی دقیق و به هنگام هرگز نمی‎توان امیدوار بود که برای رفع نارسایی‎های مختلف بتوان چاره‎جویی کرد.

مقاله حاضر با عنایت به این نکته به بررسی الزامات برای رسیدن به شبکه اطلاعاتی کار آمد در بخش انرژی پرداخته است. در این مقاله نشان داده شده است که وزارت نیرو این قابلیت را دارد که بدون ایجاد اختلال در فعالیتهای دستگاههای مختلف به عنوان بازوی توانمند اطلاعاتی، در کنار آنها قرار گیرد. برای رسیدن به این وضع وجود همکاری دستگاهها ضروری شمرده میشود.

مراجع

1ـ دکتر عباس حری

“مروری بر اطلاعات و اطلاع رسانی ”، صفحه 80 ، نشر کتابخانه، چاپ اول،  1372

2ـ “آمار و تحقیقات و صرفه‎جویی انرژی”، مؤسسه مطالعات بین‎المللی انرژی ، 1374

3-National library standards activities| Version 2 may 1999

4-      Assessment of network options| Appendix 16|Library and information commission