چکیده

تحقق چشم انداز 20 ساله کشور نیازمند پیش‌بایسته‌ها و الزاماتی است که بدون توجه و رعایت دقیق آنها انتظار نیل به اهداف سند چشم‌انداز غیر منطقی و به دور از واقع‌بینی است. از آنجایی که سند چشم انداز به ترسیم آینده ای آرمانی در دنیایی پر رقابت، پیچیده و به سرعت در حال تغییر می پردازد، ضرورت توجه به زیرساخت‌ها، فنآوری، تجهیزات، نیروی انسانی، دانش و ... که در مجموع می‌توان آنها را به سه دسته کلی شامل: سخت‌افزار، نرم‌افزار و مغزافزار تقسیم نمود، اهمیتی روزافزون و حیاتی پیدا می‌نماید. با این وجود، کارآمدی هر یک از عوامل مذکور از یک سو و ترکیب و تعامل منطقی و اثربخش آنها از سوی دیگر، بر الزام یا ضرورتی حیاتی‌تر تحت عنوان مدیریت تاکید می‌روزد.

در این مقاله پس از طرح موضوع و مروری اجمالی بر ادبیات چشم‌انداز، چالش‌های پیشروی مدیریت دولتی بررسی شده و سپس الزامات تحقق چشم‌انداز در ابعاد یاد شده طبقه‌بندی و مورد تحلیل قرار گرفته است. توسعه مدیریت به عنوان راهکار بنیادین تحقق اهداف چشم‌انداز معرفی  و به تفصیل مورد بحث واقع شده است.

واژگان کلیدی: چشم انداز 20 ساله، توسعه مدیریت، راهکارهای توسعه مدیریت

مقدمه

اصولاً از دو دهه اخیر که بحث تحول، به تبع تغییرات گوناگون اقتصادی (WTO، AFTA، EU، NAFTA و سایر بلوک بندیهای اقتصادی)، سیاسی (فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی سابق، وحدت دو آلمان، تغییرات سیاسی در دو همسایه غرب و شرق کشور ما)، تغییرات تکنولوژیکی، بیوتکنولوژی، میکرو الکترونیک، فنی، علمی و اجتماعی شدت یافته است، موضوع چشم‌انداز هم مورد عنایت قرار گرفته است. در واقع، چشم‌انداز را می‌توان واکنشی سازمانی به سرعت و شدت تغییرات محیطی دانست. امروزه، چشم‌انداز ابزار توسعه محسوب می‌شود. تحقق توسعه سازمانی مرهون درک، شناخت و تبیین آینده مطلوبی است که در سایه چشم‌انداز بیان می‌گردد.

اکنون چشم انداز علاوه بر نقشی که در توسعه سازمان‌ها عهده‌دار است، ‌یکی از ارکان اصلی در تعریف و توصیف سازمان‌ها به شمار می‌آید. یک بررسی اجمالی در خصوص شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف بیان می‌دارد که به دور از زمنیه فعالیت، اندازه و مالکیت آنها، اکثر قریب به اتفاق سازمان‌ها، چشم‌انداز خاصی را برای خود در نظر گرفته‌اند. در سطح وسیعتر، کشور‌ها نیز به طور دامنه‌داری به مفهوم چشم‌انداز توجه کرده‌اند. در این سطح، هر یک از اجزای دولتی موظف شده‌اند تا در راستای چشم‌انداز کلان کشور خود، چشم‌اندازی را در نظر گرفته و به سازمان‌های زیر مجموعه ابلاغ نمایند.

در سطح کشور‌ها، چالش‌های عمده‌ای در خصوص تحقق اهداف چشم‌انداز وجود دارد. کشور ایران نیز از این قاعده مثتثنی نیست. با ابلاغ سند چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران، آراء و عقاید مختلفی در مورد تحقق اهداف چشم‌انداز و چالش‌های فراروی آن مطرح شده و مقالات پراکنده و بعضا متنوعی نیز در آن خصوص به رشته تحریر در آمده است. این مقالات و نظرات، چشم‌انداز را از ابعاد و زوایای متفاوتی بررسی کرده‌اند. شاید بتوان لزوم مجتمع‌سازی دیدگاه‌های مختلف در مورد ظرفیت‌ها و بایستگی‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های فراروی چشم‌انداز بیست ساله کشور را عاملی دانست که دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام ( به عنوان بانی اصلی تدوین و تنظیم این سند) را بر آن داشته است تا نسبت به برگزاری همایشی به منظور واکاوی ابعاد مختلف این امر،‌ اقدام نماید. مقاله حاضر در این راستا نگاشته شده و سعی دارد، ضرورت توجه به "توسعه مدیریت" را به عنوان مهمترین پیش‌شرط تحقق اهداف سند جشم‌انداز، مطرح و به بحث بگذارد.